ادیان شرق و فکر غرب

به گزارش پایگاه خبری مفاز، کتاب ادیان شرق و فکر غرب نوشتهٔ رادا کریشنان است و با ترجمهٔ صادق رضازاده شفق در انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است.

کتاب ادیان شرق و فکر غرب به اهمیت ادبیات مشرق‌زمین در شکل‌دادن به تفکر غرب می‌پردازد.

شاید اساسی‌ترین مطلب در تمام این کتاب مذهب معنوی و مشرب روحانی مولف باشد. وی زندگی انسانی را بدون روحانیت پوچ می‌شمارد و سیر جهان را بدون توجه به احادیش هیچ می‌پندارد. این مذهب معنوی او از تمام مطالب کتاب حاضر پیداست و بر خوانندگان ارجمند آشکار خواهد شد.

در این کتاب می خوانیم؛

برهمان اگر از لحاظ آگاهی مطلق و معرفت او به خود در نظر گرفته شود علت فاعلی آفرینش محسوب خواهد شد، ولی اگر او را از لحاظ تعینات و محدودیتهایش بررسی کنیم علت مادی جهان بشمار خواهد آمد.

مکتب ودانتا آفرینش جهان را از هیچ یا خلاء صحیح نمی داند. «ما نمی توانیم به ظهور هستی از نیستی توجه کنیم.»

وجود هر چیزی متضمن واقعیت هستی است. این گیتی از هستی برخاسته، بر هستی استوار است و در هستی مستقر شده. هستی، ابدی و موجود به خود است. بنابراین آفرینش، ظهور خودِ علت است به صورت معلول. شانکارا در این زمینه گوید:

«هنگامی که هستی عمل زندگی را انجام می دهد نیروی حیاتی نامیده می شود، هنگامی که سخن می گوید کلام نام دارد، هنگامی که می بیند چشم است، هنگامی که می شنود گوش است و هنگامی که می اندیشد فکر است.» در مورد این که نسبت عقیده شانکارا با ایدئالیسم و توهم دانستن عالم چیست دیدیم که وی نظریه خطای عقل و نفی یکسره واقعیت عالم بدون تثبیت واقعیتی دیگر را نفی می کند. توضیح رادا کریشنان در این باره چنین است: «اغلب گفته شده که دنیا در نظر شنکره (شانکارا) نمود توهمی است.

این نظریه با مثالی که شنکره برای توصیف ارتباط دنیا با برهمن به کار می برد حدت گرفته است: ماری که به جای طناب گرفته می شود چنین ماری هم هست و هم نیست… نمود مار تا زمانی که دانش راستین بروز کند ادامه دارد… در مرحله فرزانگی (بینش و شهود) در می یابیم که دنیا فقط نمودی از برهمن است. شنکره می خواهد با این قیاس بگوید که دنیا از واقعی و غیر واقعی متمایز است چیزهای دنیوی در حدی بین واقعیت مطلق برهمن و عدم کامل، هستند… در مثال فوق، مار واقعی نیست ولی کاملاً لاوجود هم نیست (به اصطلاح منشاء انتزاع دارد). جلوه آن تا زمانی دوام دارد که توهم ما پایدار بماند در واقع مار دیده می شود، زیرا عدم کامل به هیچ رو قابل درک نیست. دنیا را نباید واقعی یا غیر واقعی پنداشت دنیا غیر قابل بیان است.»

ارتباط جهان با مبدأ مسأله ای است که در هر نظام فلسفی و عرفانی از اهمیت خاصی برخوردار است و می توان آن را از وجوه مشخص این گونه نظامها دانست. در این بین در عرفان اسلامی و بیش از همه در مکتب وحدت وجودی ابن عربی با طرح مسأله تجلی، نفس رحمانی، عماء و عشق ازلی در این بحث موشکافی به عمل آمده. در عرفان هند نیز در آیین برهما، مکتب شانکارا یعنی ادویتا ودانتا (ودانتای وحدت گرا) با دقت خاصی به مسأله مایا و توابع آن پرداخته شده است .

فهرست مطالب کتاب:

روان جاودان جهان

برترین هدف روحانی

تصوف و اخلاق در فکر هندی

هند و عقاید مغرب زمین

یونان و فلسطین و هند

تلافی ادیان

نظام فردی واجتماعی در هندویی