چهاردهم ماه ماگها؛ ماها شیواراتری

به گزارش پایگاه خبری مفاز، ماها شیواراتری  یک جشنواره برای هندوان است که سالانه برای تکریم شیوا (یکی از خدایان اصلی) برگزار می‌شود. معنای تحت‌الفظی این عبارت، «شب بزرگ شیوا» می‌باشد و هر سال در شب سیزدهم، روز چهاردهم ماه ماگها یا فالگونا (بر پایه گاه‌شماری هندو) جشن گرفته می‌شود. از وقتی که تقویم‌های مختلفی به وسیلهٔ انواع گروه‌های مختلف در هند استفاده می‌شود، نام این جشنواره و ماه برگزاری، در تمام هند یکسان نیست.

این جشنواره به‌طور منحصربه‌فرد با تقدیم برگهایی از یک درخت مخصوص (بیلوا) به شیوا جشن گرفته می‌شود. تمام روز را باید روزه بگیرند و تمام شب را باید بیدار بمانند. پیروی از کتاب مقدس، توبه و طلب بخشایش، تمرین یوگا و مدیتیشن، به منظور رسیدن به خیر مطلق در زندگی، از اعمال این شب است.

افسانه‌ها
بر اساس یک افسانه، یک شکارچی در هیمالیا مشغول جستجوی غذا برای خانوادهٔ گرسنه‌اش بود، او روی یک درخت در کمین شکار می‌نشیند و برگهای درخت را برای جلب توجه صید، پرتاپ می‌کند. شکارچی یک بز کوهی را می‌بیند و خود را برای شکار او آماده می‌کند که ناگهان بزکوهی به زبان آدمی سخن می‌گوید و از شکارچی می‌خواهد که او را نکشد چرا که خانواده‌اش منتظر اویند. شکارچی به بزکوهی اعتماد می‌کند و او را آزاد می‌کند چرا که بزکوهی قول داده که برگردد. شکارچی تمام شب منتظر می‌ماند و خود را با کندن و پرتاپ کردن برگ‌ها سرگرم می‌سازد.

شکارچی نمی‌دانست که یک نماد (سمبل پرستش لرد شیوا) زیر شاخه‌ای است که او رویش نشسته. برگ‌ها روی نماد شیوا می‌افتاد و شیوا خوشش می‌آمد. روز بعد شیوا برای شکارچی ظاهر شد و به او خرد بخشید. از آن روز شکارچی خوردن گوشت را کنار گذاشت و وقتش را صرف انجام کارهای نیک کرد؛ و این دلیل آن ست که چرا هندوان در ماها شیواراتری گوشت نمی‌خورند. این فکر وجود دارد که کسی که در این روز، روزه بگیرد، باعث خشنودی شیوا می‌شود و همچنین مورد برکت قرار می‌گیرد.

به روایتی دیگر، تمام دنیا در حال از میان رفتن بود که پارواتی، ایزدبانوی هندوان، شوهرش شیوا را پرستید، تا جهان را نجات دهد. او برای جیواس (ارواح زنده) که در سی (مانند ذرات گرد و غبار طلا در توده‌ای از موم) باقی‌مانده بودند دعا کرد. در طول زمان طولانی شب، همراه با رگبار دوباره نعمت دهی شروع می‌شود، اما اگر مانند پراواتی شیوا را پرستش کنند. دعای او برآورده شد و وی این شب را برای پرستش ایشوارا توسط ماها شیواراتری، یا شب بزرگ شیوا نام نهاد.

روز جشن لرد شیوا

وقتی خلقت کامل شد، پارواتی از شیوا پرسید که کدام آیین و رسم او را بیشتر خشنود ساخته؟ و شیوا پاسخ داد آن اعمال که در شب سیزدهم ماه کامل در طول ماه ماگها انجام شد. پارواتی این موضوع را برای دوستانش تکرار کرد و به وسیلهٔ او در تمام خلقت پخش شد.

مراسم ماها شیواراتری

معبد پاشوپاتینات (در کاتماندو، نپال) یکی از مهم‌ترین معبدهای شیوا، میزبان بزرگترین گردهمایی در ماها شیواراتری است. هندوان در سراسر جهان برای ارائهٔ اعمال زیارتی دور هم جمع می‌شوند. زائران باید مدت زمان زیادی در صفوف منتظر بمانند تا بتوانند هدایای خود را به معبد تقدیم کنند.

خارج از معبد سادهوس برهنه (احتمالاً یک راهب) را می‌توان یافت که به زائران نعمت و ماری جوانا می‌دهد که در آن نام شیوا آورده شده. تریپوندرا، اشاره به سه خط افقی از خاکستر مقدس دارد که روی پیشانی می‌کشند برای پرستش شیوا. این، سمبل دانایی معنوی، خلوص و توبه و طلب بخشایش است (تمرین معنوی یوگا) بنابرین آن‌ها همچنین می‌توانند سمبل سه چشم شیوا باشند.

استفاده از تسبیح ساخته شده با دانه‌های درخت رودراکشا (که نشانهٔ اشک‌های لرد شیواست) برای پرستش شیوا مناسب است. این دانه رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز دارد، گاهی سیاه و گاهی شاید اثری از پودر صندل مقدس، زردچوبه، یا خاکستر مقدس باشد در صورتی که برای مراسم پرستش یا مسح کشیدن استفاده شود.

در شیوارتری، فقط آب سرد و برگ بابل برای لینگام پیشنهاد می‌شود. دیگر مراسم کهن، مانند حمام کردن او در شیر، و پانچاموترا (شیر، ماست، کشک، روغن، شکر و عسل (نماد معاش) به ترتیب یکی پس از دیگری، یا روغن مالی کردن بدن او یا برنج سفید وقف شده (نمادی از باروری، یا خلقت) در این روز انجام می‌شود. هنگامی که لرد شیوا به عنوان خدا پرستیده شد، در رودرام، از این روز، بسیار فرخنده یاد شده‌است.

ماها شیواراتری به صورت گسترده در عبادتگاه‌های سراسر ایالات آندرا پرادش، کارناتاکا، کرالا و تامیل نادو جشن گرفته می‌شود. شیوا به عنوان نخستین (Adi) کسی است که سرچشمه‌های سنتی ریاضت را بنا نهاده‌است. طبق سنت در این شب جایگاه سیاره‌ها به گونه‌ای است که یک نیروی طبیعی در نظام بشری پدید می‌آید. گفته می‌شود بیدار ماندن در طول شب برای بدن از هر دو بُعد روحی و جسمی سودمند خواهد بود. در این روز هنرمندان در همهٔ زمینه‌ها از جمله موسیقی و رقص سراسر شب، برنامه اجرا می‌کنند.

آیین ستایش بسیار ویژه‌ای طی ده روز در جشنوارهٔ ماها شیواراتری برگزار می‌شود گفته شده‌است که شیوا آبهیشکاپریا (عاشق شست‌وشو) هست. پاراسوراما و کروشتا، طی پرستش شیوا، بر این باور بودند که با ساهاسراکالاسام یا هزار ظرف از آب مقدس شیوا را شستشو دهند. این طبق دستورهای ودیک است.

حالا طی مراسم ماها شیواراتری، راهب اعظم (تانتری) و هیئت همراهش این آیین را اجرا می‌کنند. در این برنامهٔ ده روزه، هر روز ۱۰۱ کالاسام یا ظرف آب مقدس (۱۰۰ تای آن از نقره ساخته شده و یکی از طلا). پیشکش می‌شود. همراه با سرودی که از برهماییان آموخته شده در حالی که روی موخامانتام نشستند. اینها روی خدا خالی می‌شوند. آن ظرف طلایی (برهماکالاسم) آخرین ظرف خواهد بود. یک نور باشکوهی که نشانه و هویت شیواست. این باور وجود دارد که حمام با آب خنک خشم او را فرومی‌نشاند. یک اعتقاد در میان جانبازان شیوا وجود دارد که شرکت کردن در ساحاسراکالاسم آن‌ها را به سمت نعمت و سعادت و زندگی در صلح و آرامش هدایت می‌کند. صدها جانباز در معبد شعار می‌دهند: نامهه شیوایا، هرا هرا ماهادوا؛ و سامبهو ماهادوا و…

شیواخدای از بین برندهٔ شر، سومین اقنوم از میان اقنوم‌های خدای واحد است. سرود مقدسی که شامل پنج بخش: نا، ما، شی، وا، یا (ام-نامهه شیوایا) در ستایش خاص پروردگار شیوا است که در مراسمی مانند شیوارتری مکرر خوانده می‌شود. هزاران نام از او که هرکدام شرح بلند مرتبگی اوست، در شعارها استفاده می‌شود. شیوا به معنی فرخنده‌است به عنوان شانکارا، او بخشندهٔ شادی به همگان است. رقص ناتاراج (پادشاه رقاصه‌ها) به همراه رقاص‌ها و نوازندگان، شکل پذیرفتنی ستایش است.

جشن برای زنان

شیوارتری به ویژه برای زنان خوش‌یمن است. زنان متأهل برای رفاه شوهر و فرزندان خود دعا می‌کنند، در حالی که زنان مجرد برای یک شوهر ایده‌آل مثل شیوا، همسر کالی، پارواتی و دورگا. اما به‌طور کلی اعتقاد بر این است که هر کسی که نام شیوا را در طول شیوارتری با سرسپردگی خالص بگوید، از همه گناهان آزاد است، او به مکان شیوا می‌رود و از چرخه تولد و مرگ آزاد است.