به گزارش پایگاه خبری مفاز، رویارویی ایرانیان با غرب و آشنایی تجددطلبان ایرانی با ظواهر تمدن غربی، مروج این اندیشه در ذهن آنان شد که زن ایرانی نیز می‌تواند در جامعه خود پذیرای مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی شود. زمینه‌های اجتماعی مورد تأکید در غرب برای تحقق این هدف، مساوات زنان و مردان در برخورداری از حقوق یکسان اجتماعی بود. بر این اساس یکی از مسائل مورد علاقه و توجه تجددگرایان در مواجهه با فرهنگ و آداب و رسوم غربی، شکل لباس‌های مردان و کشف حجاب زنان بود.1
بی‌تردید از همان آغازین سال‌های حکومت قاجار و حتی به عهد فتحعلی‌شاه، در پی رفت‌وآمدهای متعدد ایرانیان به خارج از کشور و برعکس، نخستین تأثیرپذیری‌ها در شکل پوشش ایرانیان آغاز شد. ورود هیأت‌های غربی در قالب تجاری و سیاسی و اعزام دانشجویان ایرانی به اروپا در این دوره، نخستین تغییرات را در ذهن برخی متجددین ایرانی نسبت به مسئله پوشش زن ایرانی به‌وجود آورد، با این همه این امر در آن دوره، تأثیر زیادی برجای نگذاشت و در حقیقت مقدمه‌ای برای دگرگونی پوشش زنان در عصر ناصری بود. به شهادت تاریخ به روزگار محمدشاه قاجار و گسترش بابیگری در برخی نقاط ایران، اقدامات چندی در حوزه کشف حجاب از سوی زنان به وقوع پیوست.2
مصاف این جریانات انحرافی با اعتقادات مسلمانان به‌خصوص مسئله حجاب را باید از همان آغازین روزهای پیدایش بابیت جست‌وجو کرد؛ هنگامی که علی‌محمد باب رهبر این فرقه، در قلعه چهریق در زندان به سر می‌برد، پیروان و طرفداران او در دشت «بدشت» در نزدیکی شاهرود اجتماع کرده و به قول نبیل زرندی مورخ بهائیت: «ناگهان حضرت طاهره (قره‌العین)3 بدون حجاب و با آرایش و زینت به مجلس ورود کرد…».4 وی با این شگرد و با لغو دیانت اسلام، فسخ احکام آن را اعلام کرد.
حسینعلی نوری، ملقب به بهاءالله و نخستین رهبر بهائیت ضمن اشاره به مسئله بی‌اعتقادی این جریان به حجاب، فضای جامعه در دوران قاجار را مناسب کشف حجاب نمی‌داند و به یاران خود اینگونه توصیه می‌کند: «زنان بهایی هر چند به‌خوبی می‌دانند که عادت قدیمه حجاب برای مردم روشنفکر غیرلازم و زحمت‌افزاست مع‌ذلک از جهت اینکه مبادا با کشف حجاب در ملأ‌عام طوفان تعصبات و ضدیت مخالفان را برانگیزند عجالتاً این موضوع را مسکوت گذاشته‌اند».5
در دوره‌های بعد به‌ویژه در عصر مشروطه، فعالیت در راستای حجاب‌زدایی از سوی ازلیان و بهائیان شدت بیشتری گرفت. به‌گفته صبحی مهتدی از مبلغان بهایی -که بعدها از آن جریان روی گردانده است- آنچه توسط رضاشاه به زور اجرا شد، بدون سابقه نبوده است.
در دوران مشروطه فرمانی از عبدالبهاء (رهبر دوم بهائیان) صادر شد که زنان بهایی را از به‌کار بردن حجاب بازمی‌داشت. برای نمونه عبدالبهاء در لوحی که برای بهائیان در لندن ارسال کرده است، می‌نویسد: «حریت نساء رکنی از ارکان امر بهائیت است و من دختر خود روحا خانم را به اروپا فرستاده‌ام، تا دستورالعملی برای زن‌های ایرانی باشد… معذالک احباب (بهائیان) روزبه‌روز بر حریت نساء بیفزاید…».6
پی نوشت:
1- مهدی صلاح، کشف حجاب: زمینه‌ها، پیامدها و واکنش‌ها، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1384، صص 61-60
2- تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1378، مقدمه، ص 78
3- دختر ملاصالح برغانی از مجتهدین معروف قزوین (برادر ملا‌محمدتقی برغانی مجتهد مشهور و قدرتمند آن موقع ایران) و همسر ملامحمد برغانی که پسرعمویش نیز بود، پس از جذب‌شدن به فرقه گمراه بابیت، همسر و 3فرزندش را رها و شروع به تبلیغ این مرام ساخته استعمار کرد.
4- محمد زرندی، مطالع الانوار، ترجمه و تلخیص عبدالحمید اشراق خاوری، تهران، مؤسسه ملی مطبوعات امری، 134بدیع، ص271
5- ج. ای. اسلمنت، بهاءالله و عصر جدید، ترجمه ع. بشیر الهی، ه. رحیمی و ف. سلیمانی، ص ١٦٩
6- فضل‌الله مهتدی، خاطرات زندگی صبحی و تاریخ بابیگری و بهائیگری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386ش، ص49
