به گزارش پایگاه خبری مفاز، از آن جا که عقاید فرقه علی اللهی مبتنی بر خرافات است و بنا به گفته خودشان جوهرکشی از تمام ادیان می باشد(1)، به اهم باورهای ایشان اشاره می کنیم:
الف. در مورد خدای متعال این مسلک به سلطان سهاک و قبل از او بابا خویشن(مبارک شاه) و ناعوث و حضرت علی ـ علیه السّلام ـ جنبه خدایی می دهد، و نوعی الوهیت نسبت به آنها قائل است. (1) در نقد و بررسی این نوع طرز تفکر که برای خدای متعال همتا و نظیری قائل است، متکلمان اسلامی و حکمای الهی براهین متعددی اقامه کرده‌اند که به یک مورد اشاره می‌کنیم: «هر گاه فرض کنیم که برای خدای جهان، همتا و نظیری وجود دارد، لازمه اش این است که خدای جهان و همتای او هر یک از دو جزء مرکب باشند و ترکیب شدن از دو جزء مستلزم نیاز و احتیاج است و احتیاج با خداوندگاری سازگار نیست». (3) علاوه بر اینها آیه شریفه «لیس کمثله شیء»، (4)
هر گونه نظیر و شبیهی را از خدای متعال به صراحت نفی می‌کند و اولین مرتبه از مراتب توحید، توحید ذاتی است که می‌گوید: «خدا واحد است، نه مثلی دارد و نه نظیری و نه شبیهی و نه عدیلی». (5)
ب. نماز و روزه نماز و روزه به شیوه اسلامی در مسلک اهل حق کاملاً مردود است و سلطان سهاک در مسائل عقیدتی تأکید کرده که روزه سه روز و نیاز به جای نماز قرار دارد. (6)
لذا در حقیقت مصداق دوزخیانند که خدای متعال می‌فرماید: «بهشتیان از دوزخیان می‌پرسند: چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟ می‌گویند: ما از نمازگزاران نبودیم». (7) در مورد نیاز هم باید گفت: که با وجود زکات (فطریه، زکات مال)، خمس، صدقات، قربانی عید قربان و… که همه از انفاقات شرعی هستند، احتیاجی به نیاز که بدعتی در دین است، نیست. (8)
ج. تناسخ و حلول از ارکان اصلی اعتقادات اهل حق، تناسخ و حلول است که می گویند: طبق نامه (سرانجام) هر صاحب روحی مظهر یا جامه روح دیگری از ماقبل است و انسان باید هزار مرتبه متولد شود و هر مرتبه در قالبی زندگی کند تا در هزار و یکمین مرحله، بهشتی یا جهنمی شود و هر بار که می میرد، لازم نیست به صورت انسان دیگری متولد گردد، گاهی به صورت گاو، گاهی به صورت شتر و… به دنیا می آیند.(9) و امّا در مورد حلول می گویند: «خداوند به جسد پیامبران، امامان و رهبران اهل حق حلول کرده، به میان مردم آمده و گفته است: «گهی بنده، گهی خالق که مائیم». (10) در ردّ اندیشه حلول و اتحاد گفته اند که لازمه این سخن ترکیب در ذات خداست که ملازم با احتیاج است و احتیاج در ذات خدا راه ندارد. (11)
علاوه بر اینها امام صادق ـ علیه السّلام ، می‌فرماید: «تناسخی‌ها خیال می‌کنند خدایشان از بدنی به بدن دیگر می‌رود». (12) در یک جمع بندی نهائی به این نتیجه می رسیم که اهل حق بالاترین غلو را در حق پیشوایان خود قائل هست و این مسلک جوهرکشی از ادیان مختلف وحیانی و غیر وحیانی است، و آثاری از مذاهب مانوی و یهود و مسیحیت در مذهب آنها به چشم می خورد. (13) به تعبیر دیگر مذهب آنها کشکولی است که از هر مسلک و مذهبی یک مطلب اخذ کرده و بدون کمترین توجیه عقلانی و یا وحیانی آنها را تبلیغ می کنند. این عقاید نه تنها از ساختار مستحکمی برخوردار نیستند، بلکه در تناقض با هم دیگر می باشند و هیچ تبیین عقلانی را بر نمی تابند.
پی نوشت: (1). مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص 77 به نقل از آثار الحق، ج 1، ص 20، گفتار 42.
(2). ر.ک به: مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص 36.
(3). سبحانی، جعفر، الهیات و معارف اسلامی، ص 109.
(4). سوره شوری، آیه 11.
(5). سبحانی، جعفر، العقیدیة الاسلامیه علی ضوء مدرسة اهل البیت، ص 45.
(6). مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص 38، به نقل از کتاب سرسپردگان، ص 64.
(7). سوره مدثر، آیات 41 ـ 44.
(8). ر.ک: مالا میری کجوری، احمد، اهل حق، تحقیقی پیرامون تاریخ، پندار و کردار اهل حق، ص 249.
(9). ر.ک: مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق (علی اللهیان)، ص 64، به نقل از شاهنامه حقیقت، جیحون آبادی، ص 44.
(10). ر.ک: مالا میری کجوری، احمد، تحقیقی پیرامون تاریخ، پندار و کردار اهل حق، ص 236.
(11). ر.ک: سبحانی، جعفر، الالهیات و معارف اسلامی، ص 123.
(12). ر.ک: بحار الانوار، ج 4، ص 320 ـ 321، باب ابطال تناسخ.
(13). ر.ک: مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام اهل حق، ص 3.
تاریخ انتشار: « 1402/04/22 »
