به گزارش پایگاه خبری مفاز، به همت دانشکده ادیان، نشست علمی «تأملاتی در ثنویت، تثلیث و تربیع مانوی» با حضور و سخنرانی محمد شکری فومشی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.
دکتر شکری فومشی در این نشست بیان کرد: مانویت در مقام نمایندۀ بزرگترین مکتب گنوسی از یک نوع نظام عددی ویژه با ساختار ثنویت (و دوگانه)، تثلیث (و سه‌گانه) و تربیع (و چهارگانه) برای تبیین فلسفه، جهان‌بینی و الهیاتش بهره برده است که مستند می‌دانیم از سوی شخص مانی طراحی شده است.
وی گفت: ثنویت مانوی، با الهام از نظام‌های گنوسی سُریانی، چگونه خود را از گونه‌ای ثنویت که پایۀ الهیات و جهان‌شناسی و انسان‌شناسیِ دین زرتشتیِ عصر ساسانی را تشکیل می‌دهد، متفاوت کرده است: ثنویت نور و ظلمتِ مانوی همان ثنویت خیر و شرِ مزدیسنا/ زرتشتی نیست که اولی این جهان مادی را غربتکدۀ روح و آن را سراسر اهریمنی می‌شمارد و انسان را در آن دور از وطن و غریب می‌داند و دومی آن را تبلور اراده و تجلی خداوند و آیت امر قدسی و تمام اجزایش را ستونی و پرستیدنی می‌بیند.
وی بیان داشت: اگر بنیاد فلسفۀ شیخ اشراق و پایۀ نگرش شیخ شهید سهروردی مبتنی بر حکمت خسروانی و ملهم از مزدیسنای ایران باستان است، چیزی که هانری کُربَن کوشیده در آثارش نشان دهد، چگونه است که بنیان‌گذار آن مکتب عرفانی قصۀ الغربة الغربیة می‌نگارد و این جهان را سراسر غربتکده می‌بیند و خداوندش را خدای نور می‌نامد نه خدای خیر.
وی در دومین بحث این سخنرانی در باب انواع تثلیثِ (trinity) مانوی و تفاوت آن با سه‌گانه‌های (triad) مانوی گفت: در این‌جا، نخستین نوع (پدر، مادر، پسر) و دومین نوع آن (پدر، پسر، روح القدس) تجزیه و تحلیل و از سه‌گانه‌هایی چون «عیسی ـ دوشیزه ـ بهمن» یا «عیسی ـ یمگ ـ مانی» تمییز داده می‌شود.
وی در پایان در باب چهار ویژگیِ خدای مانوی، پدر بزرگی (زُروان)، و ماهیت این خدای چهارجنیه/ چهارچهره و مؤلفه‌هایی تشکیل آن نکاتی را بیان کرد. وی همچنین درباره چهار جزءِ شهادتِ (credo) مانوی نیز که ذکر آن بر هر مانوی واجب بود نکاتی را بیان کرد.
