به گزارش پایگاه خبری مفاز، نشریه آنلاین ژئوپولتیک نوشت: در فوریه سال گذشته نیروهای ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا- که برای «شکست داعش» تشکیل شده‌اند- بیانیه‌ای صادر کرد که در آن قاطعانه عنوان شده بود که این ائتلاف هم‌چنان به وعده شکست کامل و پایدار داعش پایبند خواهد ماند. با این حال در یک سال اخیر شاهد رویدادهایی در سوریه و دیگر کشورهای منطقه بوده‌ایم که بر ادامه تهدید این گروه تروریستی در منطقه و حتی فراتر از آن تاکید دارد. آیا این سازمان تروریستی به بازگشت نزدیک شده است؟ پاسخ این سوال منفی است- و داعش با وجود موفقیت‌های پراکنده هنوز راه درازی برای بازگشت در پیش دارد.
حمله سه‌جانبه
در یک سال اخیر فعالیت‌های داعش بیشتر شده- که شاید مهم‌ترین‌شان حمله غافلگیرانه داعش در 20 ژانویه 2022 به زندانی در منتهی‌الیه شمال شرق سوریه بوده است. حمله‌ای با هدف آزاد کردن حدود 3500 شبه‌نظامی زندانی داعش- که در زندان نیروهای دفاعی سوریه نگهداری می شدند. این اقدام به جهان نشان داد که سازمان تروریستی داعش برای آغاز دوباره حملات خود به اندازه کافی احساس قدرت می‌کند و هم‌چنان می‌توان روی نیروی آن حساب باز کرد.
عملیات نظامی چشمگیر داعش سه سال پس از این رخ داد که ابوبکر البغدادی قلمروی خلافت خود را- که شامل بیش از یک‌سوم عراق و بخش‌های وسیعی از شمال شرق سوریه بود- از دست داده بود. اما حدود 200 جنگجو با تجهیزات پیشرفته و مواد منفجره توانستند تدابیر امنیتی ایجاد شده توسط نیروهای نیروهای دفاعی سوریه را دور بزنند و دیوارهای زندان را بشکنند و در سایه غوغایی که ایجاد شده بود، صدها زندانی موفق به فرار شدند.
بعد از سقوط الباغوز، واشنگتن و شرکای ائتلافش تصور می‌کردند که داعش تا حد زیادی به پایان راه رسیده است.
تروریست‌ها در ادامه نیز به رغم تلاش‌های نیروهای دموکراتیک سوریه که حمایت هوایی و نیروهای زمینی آمریکا را با خود داشتند، یک هفته تمام ایستادگی کردند. عملیاتی که در پایان به گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه به کشته شدن 159 نفر و اسارت 107 نفر از جنگجویان داعش منجر شد. 45 سرباز از نیروهای دموکراتیک سوریه نیز در این عملیات جان خود را از دست دادند. چند روز بعد هم 800 نفر از زندانیان فراری دستگیر شدند.
هم‌زمان با این عملیات؛ به گزارش خبرنگاران نیویورک‌تایمز در بیروت و بغداد، دور دیگری از این حمله سه‌جانبه را شاهد بودیم و تروریست‌ها به یک پاسگاه نظامی در استان دیالی عراق نیز حمله کردند و 11 نفر از اعضای پادگان را به هلاکت رساندند. این گروه چند روز قبل‌تر هم سر یک افسر بلندپایه را به روش دوران اوج خلافتشان از تن جدا کرده و فیلم این اقدام را هم منتشر کرده بودند. عملیات‌هایی که هدف داعش از انجام‌شان نشان دادن این موضوع بود که دیگر به اقدامات تک‌رو- مانند یک گرگ تنها- قناعت نخواهد کرد و از این توانایی هم برخوردار است که صدها جنگجو را برای عملیات نظامی هماهنگ جمع کند- که به معنای تلاشی آشکار برای اعلام بازگشت بود. با این حال به نظر می‌رسد که داعش فعلا از نیروی انسانی کافی برای تصرف مناطق پرجمعیت و اداره آنها- مانند گذشته‌های نه چندان دور- برخوردار نیست.
شکست‌های جدی
نیروهای «دموکراتیک سوریه»- متشکل از مبارزان کرد به همراه برخی از شورشیان سوری- که توسط آمریکا تشکیل، توسط مربیان ارتش آمریکا آموزش، و با تسلیحات آمریکایی تدارک دیده شده بودند، قرار بود نوک پیکان ائتلاف جهانی مبارزه با داعش در شمال سوریه باشند. آنها توانستند یک سوم از کشور را فتح کنند و یک منطقه خودمختار کردی به نام روژاوا نیز ایجاد کرده و شبه‌نظامیان باقی‌مانده داعش را از قلمروشان بیرون کنند. در مارس 2019 آنها آخرین پایگاه داعش به نام الباغوز را نیز در منطقه دیرالزور- نزدیک مرز عراق و نه چندان دور از گذرگاه مرزی ابوکمال سوریه و عراق- به تصرف خود درآوردند.
با سقوط الباغوز هم واشنگتن و شرکای ائتلافش و هم مسکو و تا حدی هم تهران تصور کردند که داعش به پایان راه رسیده است. این در حالی بود که هنوز صدها نفر از جنگجویان داعش زنده بودند. جنگجویانی که ریش‌های خود را تراشیدند و خود را در میان مردم گم کردند- تا زمان مناسب اقدام فرا برسد. در این بین البته برخی از کارشناسان غربی نسبت به خطر بالقوه داعش هشدار دادند و بارها به این موضوع اشاره کردند که هنوز خوشه‌های کوچکی از نیروهای داعش در صحرای سوریه فعال هستند، اما کاری برای از میان برداشتن آنها انجام نشد. در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ایالات متحده آمریکا حتی متحدان کرد وفادار خود را هم رها کرد و به ترکیه اجازه داد به مناطق کردنشینی چون عفرین در شمال سوریه حمله کند.
واشنگتن حتی اعلام کرد که تمام نیروهای خود را از سوریه خارج می‌کند، هرچند که در نهایت حدود 700 سرباز خود را در شرق رود فرات در قلمرو کردها باقی گذاشت. هم‌چنین 200 نفر از سربازان آمریکایی نیز در پادگان التنف- در مرز بین سوریه، عراق و اردن- باقی ماندند که گفته می‌شود حضورشان برای آموزش دادن شورشیان ضد اسد بوده است. روسیه که در مبارزه با داعش مشارکت فعال داشت و حتی در دوره‌ای نیز تمرکزش را گذاشته بود بر باز گذاشتن راه‌های اصلی در سوریه و در صورت دریافت اطلاعات هواپیماهایش را می‌فرستاد برای بمباران شبه‌نظامیان داعش؛ حالا اولویت‌های دیگری دارد. ایران هم تمرکزش را روی ایجاد پایگاه‌هایی در امتداد مرز عراق قرار داده است. دولت‌های عراق و سوریه هم برای خود آن‌قدر درگیری‌های متعدد داخلی دارند که ردیابی داعش جزو اولویت‌های حال حاضرشان نباشد.
بازگشت داعش در مالی
در مراکز داخلی، غذای کافی و خدمات مناسب پزشکی وجود ندارد. در زندان السیناء 500 کودک و نوجوان 12 تا 17 ساله وجود دارد که یا در کنار بزرگ‌ترها جنگیده‌اند و یا این‌که از فرزندان مبارزان بوده‌اند. نوجوانانی که تقریبا همگی توسط جناح‌های افراطی‌تر مورد شستشوی مغزی قرار گرفته و تا حدی تبدیل شده‌اند به نسل بعدی تروریست‌های داعش.
هنوز از سقوط الباغوز زیاد نگذشته بود که مشخص شد ساختار داخلی سازمان داعش از بین نرفته و پیوندهای ارتباطی اعضا از جمله ارتباطات آنلاین هم‌چنان باز است. در واقع تنها چند ماه بعد از اعلام پایان داعش بود که این گروه دوباره شروع کرد به انتشار پست‌ها و فیلم‌های تبلیغاتی خود در شبکه‌های اجتماعی. در عین حال، آنها دوباره شروع کردند به هجوم به مناطق کم‌جمعیت در صحرای سوریه، برای گرفتن مالیات و پیدا کردن غذا. داعش هم‌چنین کار گذاشتن بمب‌های کنار جاده‌ای را نیز- که گشت‌های نظامی را هدف قرار می‌دهند- از سر گرفت. البته وضعیت در عراق- به دلیل عدم هماهنگی بین شبه‌نظامیان و نیروهای دولتی و پیشمرگه‌ها- بدتر به نظر می‌رسد و جهادی‌های داعش هم با استفاده از این شرایط دست به حملات غافلگیرانه بیشتری می‌زنند.
