به گزارش پایگاه خبری مفاز، طی پنج سال گذشته، امارات متحده عربی به عنوان بزرگترین سرمایه گذار کشورهای حاشیه خلیج فارس در اندونزی ظاهر شده است و پیش بینی می‌شود تجارت دوجانبه از ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۱۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد.اما به روابط مذهبی رو به رشد بین دو ملت، به ویژه تعهد مشترک اعلام شده برای مبارزه با افراط گرایی، ترویج اعتدال اسلامی و تعمیق تفاهم بین ادیان، توجه کمتری شده است.
چنین تفسیری که در رسانه‌ها و محافل علمی منتشر می‌شود، عموماً مطلوب بوده و اغلب به تکمیل سنت غنی تساهل مذهبی اندونزی با برنامه‌های بین‌المللی امارات در زمینه صلح و گفتگوی میان ادیان اشاره می‌کند.
بررسی دقیق در مورد جزئیات روابط مذهبی بین اندونزی و امارات کمتر انجام شده است. در پس بیانیه‌هایی که به‌دقت طراحی شده‌اند و رویدادهایی که صحنه‌سازی شده، مسائل درهم‌تنیده‌ای از منافع سیاسی و استراتژیک داخلی نهفته است، که لزوماً منجر به اعتدال مذهبی بیشتر در این دو کشور نمی‌شود چه رسد به سطح جهانی.
دیپلماسی مذهبی اندونزی-امارات دارای عوامل متعددی است که همه آنها با مفاهیم لیبرال اعتدال مطابقت ندارند. اعتدال معمولاً به عنوان پرهیز از افراط و نشان دادن خویشتن داری و منطقی بودن تعریف می‌شود. یک مشکل کلیدی در اینجا این است که این یک تعریف نسبی است، زیرا اعتدال در مقابل رفتار یا دیدگاه‌هایی که افراطی تلقی می‌شوند تعریف می‌شود.
تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه چیزی افراط یا غیر معقول است اغلب بسیار ذهنی است. آیا مثلاً تبلیغ عقاید دینی خالصانه افراط است یا کاملا دینی و مقدس؟ آیا درخواست‌ها برای تغییرات عمده در یک نظام سیاسی مشروع و غیر افراطی است؟
برخی از جنبه‌های دستور کار تعدیل که توسط اندونزی و امارات متحده عربی ارائه شده است، ضمن مخالفت با ستیزه‌جویی مبتنی بر ایمان، گشایش و مبادله مذهبی را ضروری می‌سازد.
اما جنبه‌های دیگر خبر از عدم اعتدال می دهد، به‌ویژه که مربوط به سرکوب مخالفان سیاسی داخلی است. در واقع، یکی از اهداف دیپلماسی اعتدال، مشروعیت بخشیدن به اقدامات دولت استبدادی است که حقوق گروه‌های جامعه مدنی را در هر دو کشور محدود می‌کند.
مراسمی به مناسبت نامگذاری جاده جاکارتا-چیکامپک به نام محمد بن زاید، آوریل ۲۰۲۱
رشد دیپلماسی مذهبی دوجانبه
در روابط شخصی گرم فزاینده‌ای که بین جوکو ویدودو (جوکووی) رئیس جمهور اندونزی و محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی رشد کرده است، مذهب به عنوان ویژگی سخنان عمومی و ابتکارات سیاسی آنها پس از مسائل اقتصادی در رتبه دوم قرار دارد..
هنگامی که این دو رهبر با یکدیگر ملاقات می‌کنند، آنها به طور مرتب از تلاش‌های کشورهای متبوع خود برای مبارزه با رادیکالیسم و تقویت اعتدال مذهبی تمجید می‌کنند. جوکووی در سفر سال ۲۰۲۱ خود به ابوظبی گفت: «من می‌بینم که اعتدال و تنوع مذهبی در امارات به طور گسترده مورد احترام است. و این حوزه همکاری است که ما می‌خواهیم بیشتر بررسی کنیم، زیرا هر دوی ما در بینش و منش اسلام میانه‌رو که تساهل را تبلیغ می‌کند، نزدیک هستیم.»
این امر با توافقنامه‌ها و همکاری‌های دوجانبه برای ترویج تلاش‌های ضد افراط گرایی و حمایت از تساهل مذهبی همراه شده است. در سال ۲۰۲۰، دو دولت یادداشت تفاهمی امضا کردند که هدف اصلی آن «ترویج مفاهیم اعتدال مذهبی، ارزش‌های مدارا و افزایش آگاهی عمومی از خطرات افراط‌گرایی» بود.
مقامات اندونزیایی به وسطیّه، یک اصطلاح عربی به معنای «مرکز» یا «وسط» اشاره ویژه‌ای داشتند، اما اغلب برای نشان دادن میانه‌روی نیز استفاده می‌شود.
در طول سه سال گذشته، بیش از ۲۰۰ امام جماعت اندونزیایی برای ایفای نقش موقت در مساجد بزرگ و «مطالعه اینکه چگونه اسلام در امارات متحده به ایجاد صلح در جامعه کمک می‌کند» به امارات اعزام شده‌اند.سیاستمداران اندونزیایی و علمای اسلامی نیز به طور منظم در کنفرانس‌های مذهبی بین‌المللی که توسط امارات برگزار می‌شود شرکت کرده‌اند و تعدادی از دانشگاهیان برجسته اندونزیایی به عضویت هیئت‌های مشورتی مؤسسات اسلامی امارات منصوب شده‌اند.
«دیپلماسی مساجد» امارات متحده عربی بیشترین سرفصل‌ها را به خود اختصاص داده است. اخیراً ساخت و ساز یک ماکت مجلل ۲۰ میلیون دلاری از مسجد جامع شیخ زاید ابوظبی در سوراکارتا، شهر زادگاه جوکووی به پایان رسید.
بن زاید و جوکووی به طور رسمی مسجد را در نوامبر 2022، قبل از اجلاس G20 در بالی، که جوکوو، بن زاید را به عنوان مهمان افتخاری دعوت کرده بود، افتتاح کردند. این مسجد توسط مقامات محلی به عنوان «پیشگام اعتدال مذهبی» توصیف شده است که به «آسیب‌پذیری جامعه معاصر در برابر پراکندگی رسیدگی می‌کند». امارات متحده عربی نیز در حال ساخت یک مسجد بزرگ به افتخار جوکووی در ابوظبی است.
در نگاه اول، به نظر می‌رسد که این روابط مذهبی نزدیک‌تر بین اندونزی و امارات را می‌توان تحسین کرد.
اندونزی قبلاً روابط قوی با هیچ یک از کشورهای خلیج فارس به استثنای عربستان سعودی نداشته است و حتی این روابط اغلب به دلیل بدرفتاری با کارگران اندونزیایی و اتهامات مبنی بر اینکه نفوذ مذهبی عربستان باعث افزایش افراط گرایی در اندونزی می‌شود، دچار تنش شده است.
برنامه اعتدال مذهبی بین‌المللی جاه‌طلبانه امارات متحده عربی، چشم‌انداز ارتقای شهرت و نفوذ اندونزی را به عنوان منبع تفکر نوآورانه در مورد اصلاحات مذهبی به ارمغان می‌آورد.
ملاقات جوکووی با محمد بن راشد آل مکتوم حاکم دبی در مرکز نمایشگاهی دبی، نوامبر ۲۰۲۱.
قدرت نرم اسلامی اندونزی
جوکووی همواره رویکردی کاملا عملگرایانه به امور خارجی داشته است و دیپلماسی را عمدتاً در جهت ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای اندونزی می‌داند. خواه جذب سرمایه و فناوری خارجی باشد یا فروش کالاها و خدمات اندونزیایی در خارج از کشور. اما مذهب – و به ویژه اعتدال مذهبی – یک عامل ثانویه اصلی در تعاملات بین‌المللی او بوده است.در واقع، این به شکلی کلیدی به «قدرت نرم» اندونزی تبدیل شده است که او در طول دوران ریاست جمهوری خود همواره از آن دفاع کرده است.
در طول نیم قرن گذشته، اندونزی در خارج از کشور به عنوان یک کشور آرام و هماهنگ با اکثریت مسلمان شهرت داشته است. پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به نیویورک و واشنگتن دی سی، و متعاقب آن جنگ جهانی علیه ترور، اندونزی به عنوان یکی از معدود کشورهای دموکراتیک با اکثریت مسلمان در جهان که با افتخار میانه روی خود را اعلام کرد، توجه غرب را به خود جلب کرد و در نتیجه مورد تحسین قرار گرفت. به عنوان نمونه‌ای که سایر کشورهای مسلمان باید از آن بیاموزند.
سلف جوکووی، سوسیلو بامبانگ یودهویونو، برجسته‌ترین رئیس جمهور اندونزی از نظر دیپلماتیک، به شدت با این تصویر میانه رو معامله کرد و در جهان گام برداشت و فضایل دینی کشورش را به جهانیان معرفی کرد. سازمان‌های اسلامی بزرگ اندونزیایی نیز با دریافت کمک‌های مالی از کمک‌کنندگان خارجی برای برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی «اسلام معتدل»، از جمله بورسیه‌های تحصیلی، پول برای مدارس و توسعه پروژه‌های ضد افراط‌گرایی تلاش کردند.
جوکووی بلافاصله پس از اینکه در سال ۲۰۱۴ رئیس جمهور شد، موضوع اعتدال اسلامی را به شیوه‌ای خاص‌تر از یودهویونو در پیش گرفت.
او مفهوم اسلام نوسانتارا (اسلام مجمع الجزایر) را که توسط نهضت العلماء، بزرگترین سازمان مسلمان اندونزی ابداع شده بود، پذیرفت. ماهیت این مفهوم این بود که اسلام اندونزیایی ویژگی‌های منحصر به فرد و قابل ستایشی داشت، زیرا فرهنگ محلی را با سنت‌های حقوقی و کلامی اسلامی پیوند داد.
نهضت العلماء قصد داشت مفهوم «عربی شدن» رو به رشد اسلام اندونزیایی که از باور اسلام خاورمیانه برتر یا خالص‌تر از انواع بومی آن است، نشأت گرفته بود را به چالش بکشاند. جوکووی طی چندین سال در سخنرانی‌های متعدد در خارج از کشور (البته بدون اشاره به عربی شدن) به اسلام نوسانتارا اهمیت داد و همچنین به وزارت خارجه خود دستور داد اسلام نوسانتارا را در پیام‌های رسمی خود بگنجاند.
این امر هم انگیزه سیاسی و هم دیپلماتیک داشت. نهضت العلماء پایگاه اصلی حمایت جوکووی در میان رای دهندگان مسلمان است که اکثریت آنها در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ به رقیب او، پرابوو سوبیانتو رای دادند. بدون حمایت نهضت العلماء، جوکووی احتمالاً در هر دو رقابت شمست می‌خورد.
نهضت العلماء مدت‌ها احساس می‌کرد که با توجه به اندازه و کیفیت مطالعات اسلامی‌اش، توجه بین‌المللی بسیار کمتری از آنچه شایسته آن است، دارد، و بنابراین از ارائه ایده‌های خود در خارج از کشور استقبال می‌کرد.
جوکووی احتمالاً همچنین احساس می‌کرد که اعتدال مذهبی اندونزی یک نقطه فروش دیپلماتیک طبیعی در میان رهبران غربی است که با تهدید برخی اسلامگرایان افراطی درگیر هستند.
پس از چندین سال، با آشکار شدن محدودیت‌های اسلام نوسانتارا، جوکووی تمرکز پیام‌های اعتدال خود را تغییر داد. بیشتر سازمان‌های اسلامی اندونزی نسبت به این مفهوم بی تفاوت بودند. علاوه بر این، تردیدهایی در مورد کاربرد اسلام نوسانتارا در سایر جوامع مسلمان ایجاد شد.
دیدار جوکووی با رئیس سابق نهضت العلماء سعید عقیل سراج (سمت چپ) در کنفرانس نهضت العلماء، جاوه غربی، فوریه ۲۰۱
در سال ۲۰۱۸ جوکووی با انتصاب دین شمس الدین، رئیس سابق محمدیه، رقیب بزرگ نهضت العلماء، به سمت جدید فرستاده ویژه ریاست جمهوری برای گفتگو و همکاری ادیان، تغییر رویه داد. کنفرانسی از دانشمندان بین‌المللی در اواسط همان سال در اندونزی تشکیل شد که «اسلام وسطیه» را به عنوان یک مفهوم محوری برای ترویج صلح و مدارا تأیید کرد.
اصطلاح وسطیّه این مزیت را داشت که قبلاً رایج بین‌المللی بوده و برای طیف وسیعی از دولت‌ها و جنبش‌های اسلامی قابل قبول بوده است. پس از آن، جوکووی و مقامات او به طور مکرر به اسلام وسطیه اشاره کردند و بدین ترتیب به اندونزی اجازه دادند تا راحت‌تر با گفتمان‌های اسلامی بین‌المللی هماهنگ شود.
انتخاب یحیی خلیل ثقوف به عنوان رئیس نهضت العلماء در اواخر سال ۲۰۲۱ باعث شد که جوکووی بار دیگر نسبت به نهضت العلماء به عنوان منبع دیپلماسی دینی ابراز لطف کند. یحیی که از دیرباز به جوکووی نزدیک بوده و یکی از اعضای شورای مشورتی رئیس‌جمهور است، چندین سال است که با استفاده از مفاهیم مختلف، که جدیدترین آنها اسلام بشردوستانه نام دارد، مجدانه در پی ایجاد شبکه‌های بین‌المللی بوده است.
بحث برانگیزترین بخش مفهوم اسلام بشردوستانه فراخوان آن برای اصلاح کامل فقه اسلامی به عنوان وسیله‌ای برای مشروعیت زدایی از تفاسیر رادیکال و ایجاد تفاهم‌های تسامح آمیزتر و کنایه آمیزتر است.
یحیی، جوکووی را متقاعد کرد تا از یک ابتکار جدید گفتگوی مذهبی موسوم به انجمن مذهبی R20 در آستانه اجلاس G20 در بالی در نوامبر 2022، که اندونزی ریاست آن را بر عهده داشت، حمایت کند. بودجه سخاوتمندانه این رویداد از سوی اتحادیه جهانی مسلمانان عربستان سعودی تامین شد.
رئیس نهضت العلماء، یحیی خلیل ثقوف از هیئتی از راهبان از کامبوج در R20، بالی، نوامبر 2022 جایزه دریافت می کند.
این تصمیم بحث برانگیز بود زیرا R20 جانشین IF20 انجمن بین ادیان مستقر در ایالات متحده شد که از سال 2014 پیش از نشست‌های سالانه G20 برگزار می‌شد.
در بین مقامات رسمی و جامعه مدنی در مورد نتیجه R20 اختلاف نظر وجود دارد و اکنون رقابت شدیدی بین R20 و IF20 برای سازماندهی مجمع مذهبی پیش از G20 سال جاری میلادی در دهلی نو وجود دارد. جوکووی به دنبال تقویت پیشنهاد R20 با تبدیل نهضت العلماء به سازمان دهنده دائمی است. اگر R20 ناموفق باشد، ضربه‌ای به تلاش‌های اندونزی برای قرار دادن خود در مرکز دیپلماسی مذهبی جهانی خواهد بود.
تغییر شکل معتدل امارات متحده عربی
امارات، مانند اندونزی، جنبه اقتصادی روابط دوجانبه را مهم‌ترین جنبه می‌داند، اما در مورد آن، پیوند بین مسائل مذهبی و اقتصادی به مراتب بیشتر از اندونزی در هم تنیده شده است.
امارات متحده عربی سیاست دگرگونی اقتصادی را به منظور ایجاد یک اقتصاد پر رونق و پایدار مبتنی بر سوخت‌های فسیلی دنبال می‌کند. این نه تنها شامل تنوع بخشیدن به اقتصاد عمدتا مبتنی بر نفت امارات با جذب و توسعه طیف گسترده‌ای از صنایع جدید – مانند فناوری اطلاعات، فناوری انرژی پاک، خدمات مالی و تولید دفاعی – است، بلکه ایجاد یک جامعه جهانی و چندفرهنگی است. مهاجرانی که تخصص لازم را برای ایجاد امکان تجدید ساختار اقتصادی گسترده به همراه خواهند داشت.
امارات متحده عربی در دهه گذشته سیاست «نگاه به شرق» را دنبال کرده و تمرکز بیشتری بر آسیا داشته است. اندونزی، بزرگترین اقتصاد در جنوب شرقی آسیا و با چشم انداز تبدیل شدن به یکی از پنج اقتصاد برتر جهان در یکی دو دهه آینده، گزینه جذابی برای امارات است.
مذهب بخش مهمی از تغییر شکل امارات است. محمد بن زاید معمار اصلی این روند، مصمم است تصویر کشورش را به عنوان یک جامعه سنتی و نسبتاً خالصانه اسلامی با جامعه‌ای باز، کثرت گرا و پذیرای ادیان و فرهنگ‌های مختلف جایگزین کند.
مراسم افتتاحیه یک بلوار در ابوظبی به عنوان خیابان رئیس جمهور جوکو ویدودو، اکتبر ۲۰۲۰
برنامه بلندپروازانه‌ای در طول ۱۵ سال گذشته برای دستیابی به این هدف اجرا شده است که تاکید ویژه‌ای بر گسترش روابط بین ادیان و اعتدال اسلامی دارد.
امارات روابط دیپلماتیک خود را با رژیم صهیونیستی به عنوان بخشی از توافقنامه ۲۰۲۰ ابراهیم باز کرده است و اکنون در حال ساخت یک خانه عظیم چند میلیارد دلاری با عنوان خانواده ابراهیمی در ابوظبی است که دارای یک کلیسای کاتولیک، یک کنیسه و یک مسجد است – همه در مقیاسی مجلل.
این پروژه را به عنوان جلوه‌ای از «انسانیت مشترک» توصیف می‌کند. امارات همچنین در حال ساخت معابد بزرگ هندو و سیک است و بودجه متوالی کنفرانس‌ها و ابتکارات بین‌المللی بین ادیان را تامین کرده است.
تثبیت خود به عنوان صدایی معتبر برای اعتدال، برای امارات چالش برانگیزتر بوده است، زیرا فاقد علمای بومی (علمای اسلامی) و مؤسسات بلندپایه در جهان اسلام است. در نتیجه، مجبور به جذب علمای معتبر از خارج و تشکیل سازمان‌های جدیدی شده است که می‌توانند وجهه مذهبی امارات متحده عربی را ارتقا دهند.
اعضای اصلی آن شیخ عبدالله بن بیه، محقق موریتانیایی بوده‌اند. شاگرد او شیخ حمزه یوسف، یک محقق برجسته مقیم ایالات متحده؛ و شیخ حبیب علی الجفری، عالم صوفی یمنی.
پس از آن در سال 2013 مجمع صلح ابوظبی (FPPMS)به ریاست بن بیه با هدف ایجاد شبکه‌های بین‌المللی و تولید مطالعات اسلامی حامی اعتدال تأسیس شد. بن بیه مطالب فراوانی را منتشر کرده و در جهان سفر کرده و نظرات خود را در مورد دین و صلح و نیز رفتار سیاسی صحیح برای مسلمانان مطرح کرده است.
سال بعد، مجلس حکماء المسلمين با هدف اعلام شده «خاموش کردن» آتش‌های فرقه‌ای و جهادی در منطقه و ترویج ارزش‌های بشردوستانه تأسیس شد.
ابزار اصلی علی الجفری، بنیاد طباح بود که با استفاده از آرمان‌های صوفیانه، اندیشه‌های «بنیادگرا» را به چالش می‌کشد. امارات همچنین هدایه، یک نهاد بین‌المللی برای مقابله با افراط گرایی خشونت آمیز را تأسیس کرد و در سال ۲۰۱۶ یک وزارت تساهل ایجاد کرد.
تعامل مذهبی امارات متحده عربی با اندونزی بخشی از این تلاش برای تغییر نام امارات است. شهرت اندونزی به عنوان سنگر تساهل مذهبی، آن را به یک شریک مفید تبدیل می‌کند. در واقع، امارات امیدوار است که روابط نزدیک‌تر و پرمخاطب‌تر با اندونزی و سایر کشورهای دارای تنوع مذهبی، تأثیر مثبتی بر آن داشته باشد و به آن کمک کند تا بیشتر شبیه شرکای بین‌المللی خود ظاهر شود.
اندونزی و امارات نیز شباهت‌هایی در اعمال قانونی و مذهبی خود دارند که مشارکت بین‌المللی را آسان‌تر می‌کند. امارات اغلب به نادرستی به عنوان شریک دکترین وهابیت همسایه خود یعنی عربستان سعودی تلقی می‌شود – اما در واقع به مدارس حقوقی اصلی سنی‌ها پایبند است و سنت‌های صوفی قوی دارد، همانطور که اندونزی دارد.
حمزه یوسف، عبدالله بن بیه، نخست وزیر لی هسین لونگ و مفتی اعظم سنگاپور، در اقامتگاه نخست وزیر، سنگاپور، مارس ۲۰۱۷
موسسات مذهبی امارات متحده عربی مانند مجلس حکماء المسلمين و بنیاد طباح، مانند نهضت العلماء در اندونزی، مستقیماً با دکترین وهابیت مخالفت می‌کنند و اصطلاح اهل سنت و جماعت را در این کشور به کار می‌برند.
علمای اسلامی اندونزیایی که در فقه سنتی تخصص دارند، اشتراکات زیادی با همتایان اماراتی خود دارند. چند تن از علمای ارشد اسلامی اندونزیایی، مانند پروفسور قریش شهاب، در سازمان‌های اسلامی اماراتی دارای سمت‌های هیئت مشورتی هستند.
در سال 2022، مجمع صلح ابوظبی جایزه صلح بین‌المللی امام حسن علیه السلام را به خاطر رهبری G20 به جوکووی اعطا کرد و همچنین از معاون رئیس جمهور اندونزی دعوت کرد تا به عنوان سخنران اصلی در مجمع سالانه صلح آنها شرکت کند. به نوبه خود، اندونزی تضمین کرد که عبدالله بن بیه در کنفرانس R20 در بالی و سایر رویدادهای بین ادیان سخنرانی کند.
کمتر از آن چیزی که به نظر می‌رسد معتدل است؟
لفاظی‌های اندونزیایی و اماراتی در مورد تساهل و اعتدال تا چه حد واقعی است؟ در یک سطح، هر دو ملت علاقه شدیدی به اعتدال دارند.
اندونزی از اوایل دهه ۲۰۰۰ با یک مشکل جدی تروریسم دست و پنجه نرم کرده است، البته در سال‌های اخیر به دلیل عملیات موفق ضد تروریستی پلیس، این حملات نادر بوده است.
تهدید تروریسم امارات از شدت کمتری برخوردار است اما با این وجود وجود دارد. با توجه به اینکه مسلمانان جهادی معمولاً اقتدار علمای جریان اصلی یا رسمی را رد می‌کنند، آیا انواع گفتمان‌های «تمدنی» مورد علاقه دو دولت تأثیری بر رادیکالیسم افراطی خواهد داشت یا نه، جای سوال دارد.
بدون شک، اندونزی و امارات به معنای وسیع، آرزوی داشتن جوامعی هماهنگ، متکثر و بردبار را دارند و در صدد القای این ارزش‌ها در جوامع خود هستند. بنابراین، حمایت آنها از اعتدال دینی دارای محتوایی است.
اما در سطحی دیگر، اندونزی و امارات از «اعتدال» به شیوه‌ای ابزاری و انتخابی برای اهداف سیاسی داخلی استفاده می‌کنند. هر دو دولت جنبش‌های اسلامی محلی را سرکوب کرده‌اند و اغلب از روش‌هایی استفاده می‌کنند که آزادی‌های مدنی را نقض می‌کند.
امارات متحده عربی به شدت اسلام گرایان، به ویژه اخوان المسلمین و هواداران آن را هدف قرار می‌دهد که آنها را یکی از منابع اصلی مخالفت با سلطنت می‌داند.
عفو بین‌الملل می‌گوید در حال حاضر حداقل ۳۲ زندانی سیاسی در زندان هستند و در سال‌های اخیر تقریباً ۱۰۰ روشنفکر و فعال مسلمان از گروه اسلام‌گرای الاصلاح وابسته به اخوان‌المسلمین بر اساس قانون مبارزه با تروریسم مبهم اما سخت‌گیرانه محاکمه و زندانی شده‌اند. علاوه بر این، امارات متحده عربی از علمای دولتی مانند بن بیه و حمزه یوسف برای استدلال برای سکوت سیاسی و اطاعت از حاکم استفاده می‌کند.
دولت جوکووی نیز فعالیت‌های اسلام‌گرایانه را که یک تهدید سیاسی می‌داند، سرکوب کرده است، البته با شدت کمتری. دولت اندونزی فعالیت حزب تحریر اندونزی را در سال ۲۰۱۷ و الجبهه الدفاعیه الاسلامیه را در سال ۲۰۲۰ – جنبش‌هایی که ده‌ها هزار عضو داشتند – به دلایلی از جمله دست داشتن در تروریسم و فتنه‌گری که بسیاری از ناظران معتقدند غیرقابل اثبات است، ممنوع کرد. بسیاری از رهبران اسلام‌گرا یا به جرایم مشکوک متهم و مجرم شناخته شده‌اند.
هر دو دولت در مورد سرکوب مخالفان رفتار غیرمعتدلانه‌ای دارند، اما از دیپلماسی مذهبی اعتدال خود برای منحرف کردن نگاه‌ها از تمایلات خودکامه خود استفاده می‌کنند.
همچنین این مورد نیز وجود دارد که علیرغم روابط گرم ظاهری خود، امارات و اندونزی گاهی اوقات برنامه‌های مخالفی را دنبال می‌کنند.
مورد اخیر کنفرانس R20 در بالی است که عمدتاً توسط رقیب امارات، عربستان سعودی تأمین مالی می‌شود. مجمع شیخ عبدالله بن بیه برای ترویج صلح (FPPMS) به طور واضح میزبان IF20 مستقر در ایالات متحده به عنوان بخشی از مجمع سالانه صلح خود در ابوظبی در دسامبر گذشته بود و به IF20 این امکان را داد که نشان دهد علیرغم حذف از سال 2022 هنوز فعال است.
مجمع صلح ابوظبی و IF20 تمایل خود را برای جایگزینی R20 سازماندهی شده توسط نهضت العلماء اندونزی و بازگرداندن IF20 به G20 بعدی اعلام کرده‌اند. در واقع، اندونزی و امارات متحده عربی، از طریق نمایندگان خود، اکنون رقیبی برای مدیریت آنچه مسلماً برترین رویداد بین ادیان جهان است، هستند.
علیرغم شعارهای بلند دیپلماسی دینی اندونزیایی و اماراتی، ملاحظات سخت گیرانه و منفعت طلبانه سیاسی، استفاده از اعتدال و مدارا را به عنوان کالاهای استراتژیک معرفی می‌کند. اگر جنبه‌هایی از این برنامه‌های دینی موفق شوند ارزش‌های معتدل و کثرت‌گرایانه را در جوامع مربوطه خود جا بیندازند، جای تقدیر خواهد داشت.
اما در عین حال، اعتدال به ابزاری برای کاهش توانایی اندونزیایی‌ها و اماراتی‌ها برای سازماندهی و بیان آزادانه تبدیل شده است. از این منظر، دیپلماسی اعتدال دینی حلقه خالی دارد.
