پایگاه خبری مفاز – ابویوسف، قاضی القضات عباسیان شد و با انتخاب قضات امپراتوری عباسی نقش بسزایی در گسترش فقه حنفی داشت و کتاب _خراج_ را در زمینه‌ی مسائل مالی برای هارون الرشید نوشت؛ اما امتیاز مکتوب ساختن فقه حنفی به محمد بن حسن شیبانی رسید.
وی اثرگذارترین فرد در فقه حنفی است به نحوی که در موارد اختلافی، رای غالب در مذهب حنفی نظر شیبانی است.
آثار اصلی شیبانی در مجموعه ای به نام _الکافی_ به همت حاکم مروزی (م334ق) جمع آوری گردید و با شرح عالم برجسته حنفی، محمد سرخسی (م483ق) به نام _المبسوط_ در سی جلد ماندگار شد. هنگامی که کتاب المبسوط اساس قانون مدنی امپراتوری عثمانی شد، اعتبار این کتاب دوصد چندان شد.
بعد از المبسوط، آثاری هم‌چون _المختصر_ قُدوری (م428ق)، _بدایع الصنائع_ کاسانی (م587ق) و کتاب _الهدایه_ نوشته برهان الدین علی مرغینانی (م593ق) از معروف ترین آثار فقه حنفی است. علمای حنفی بر کتاب مختصر قدوری و الهدایه مرغینانی شروح بسیاری زده‌اند.
بعد از کتاب الهدایه، دوره شرح نویسی در فقه حنفی شروع شد و مهم‌ترین عمل فقهای حنفی، شرح و تلخیص بود.
در دوران اخیر کتاب _رد المُحتار_ تالیف ابن عابدین (م1252ق) از دیگر آثار معروف فقه حنفی است که مورد توجه فقهای حنفی قرار گرفته است.
مذهب حنفی رایج‌ترین مذهب فقهی اهل سنت در جهان اسلام است. دلیل آن به دو عامل درونی *قیاس گرایی* فقه حنفی و *حمایت امپراتوری‌ها* ی اسلامی از جمله عباسیان، سامانیان، غزنویان و امپراتوری عثمانی، به عنوان عامل بیرونی باز می‌گردد. قیاس در فقه ابوحنیفه باعث گردید قضات حنفی راحت‌تر از فقهای دیگر مذاهب اهل سنت به احکام حکومتی، پاسخ مصلحت‌اندیشانه بدهند و حمایت همه‌جانبه خلفای عباسی و عثمانی را به دست آورند.
با روی کار آمدن سامانیان و غزنویان که خود بر اساس فقه حنفی اسلام آورده بودند، عامل دیگری برای حمایت این دو حکومت از فقه حنفی بود. ترکان عثمانی که خود حنفی بودند، حامیان جدی فقه حنفی در امپراتوری وسیع خود شدند. این عوامل باعث گردید فقه حنفی به فقه اول جهان اسلام بدل گردد و اکنون در اکثر کشورهای اسلامی، مذهب حنفی اکثریت مطلق یا نسبی را داراست.
اکنون در دولت های جانشین امپراتوری عثمانی از جمله مصر، سوریه، لبنان، عراق، اردن و فلسطین صدور فتوا و اجرای آن در احوال شخصیه بر اساس فقه حنفی است و در کشورهای ترکیه، آسیای میانه (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان)، شبه قاره هند (هند، پاکستان و افغانستان) منطقه بالکان، قفقاز و چین، حنفیت مذهب غالب است. برخی قائلند پیروان مذهب حنفی بیش از یک سوم جمعیت مسلمانان جهان را تشکیل می دهند؛ اما برخی دیگر قائلند که ۵۳ درصد از اهل سنت جهان بر اساس فقه حنفی عمل می کنند.
منابع:
۱. محمد ابوزهره، _ابوحنیفه_ ، ص 23- 34 و ۸۷، قاهره، 1955م.
۲. حسین بن علی صیمری، _اخبار_ _ابی حنیفه و اصحابه_ ، ص 65، بیروت، 1405ق.
۳. اطلس مذاهب اسلامی، چاپ دانشگاه آکسفورد، ص 34.
۴. دایره المعارف جهان نوین اسلام، مدخل فقه، مذهب حنفی، ج3، ص 491-493 و ۴۳۹؛
۵. دائره المعارف بزرگ اسلامی، مدخل حنفی، ج 21، ص 437-438.
۶. رضا اسلامی، مدخل علم فقه، ص 254. انتشارات مدیریت حوزه علمیه قم. 1388ش.
