نگاهی به آئین ازدواج در ادیان توحیدی

پایگاه خبری مفاز – اولین روز از ماه ذی الحجه برابر است با سالروز زیباترین پیوند آسمانی در جهان اسلام که نمونه تکرار نشدنی در تاریخ شیعه می باشد. دراین رووز مبارک، حضرت علی (ع) با حضرت فاطمه(س)، برترین بانوی جهان پیمان عشق بست و خداوند متعال برترین فرستاده خود را شاهد این ازدواج قرار داد. عمر برکت ازدواج این دو بزرگوار به گستردگی آفتاب است و نام آنها برای همیشه در تاریخ ماندگار شده است.

سالروز ازدواج مبارک حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) به عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است و روز فرخنده برای افرادی است که زندگی خود را با خاطرهای زیبا از سالروز ازدواج امام علی و حضرت فاطمه (س) آغاز می کنند. ازدواج این دو بزرگوار به امر الهی، از امتیازاتی است که پیامبر اعظم(ص)به آن افتخار می کردند. در این پیوند مبارک، فرشتگان آسمان در سرور و شادمانی و بهشتیان به زینت و زیور آراسته شده بودند.

حضرت فاطمه دختر حضرت محمد(ص) و از دوشیزگان ممتاز در زمان خود بود. پدر و مادر ایشان از اصیل ترین و شریف ترین خانواده های اعراب بودند. قبل از خواستگاری امام علی(ع)، عمر و ابوبکر، حضرت فاطمه را از پیامبر خواستگاری نموده بودندو هر دوی آنها پاسخی با این مضمون از پیامبر شنیده بودند که حضرت فاطمه(س) منتظر وحی الهی هستند.

آئین ازدواج در اسلام

ازدواج یا نکاح ایجاد پیوند زناشویی به وسیله صیغه عقد نکاح است. قرآن ازدواج را مایه آرامش دانسته و به مسلمانان توصیه کرده که مردان و زنان بی‌همسر را همسر دهند. بر طبق روایات، ازدواج بزرگ‌ترین نعمت پس از نعمت اسلام‌، نگه‌دارنده نصف یا دو سوم دین و سنّت پیامبر اسلام(ص) است.

تدین، خوش‌اخلاقی و خانواده خوب از ملاک‌های سفارش‌شده در روایات برای انتخاب همسر است. از دیدگاه فقها ازدواج به‌ خودی‌ خود مستحب مؤکد است، اما برای کسی که بدون ازدواج به گناه می‌افتد، واجب است.

در مذهب شیعه امامی ازدواج دو گونه دائم و موقت دارد. در صیغه عقد ازدواج موقت، تعیین مدت ازدواج و مقدار مهریه شرط است و بعد از آن مدت، زن و شوهر بدون طلاق از هم جدا می‌شوند.

ازدواج ایجاد پیوند زناشویی به وسیله صیغه عقد می‌شود. در مذهب شیعه امامی ازدواج دو گونه دائم و موقت دارد. در صیغه عقد ازدواج موقت، مدت معینی در نظر گرفته می‌شود و بعد از آن مدت زن و شوهر بدون طلاق از هم جدا می‌شوند.[۱]

ازدواج موقت در زمان پیامبر اسلام(ص) جایز بود؛ اما از زمان خلیفه دوم، حرام اعلام شد.[۲] از میان مذاهب اسلامی تنها مذهب شیعه امامیه، ازدواج موقت را جایز می‌داند.[۳] مهم‌ترین تفاوت ازدواج موقت و ازدواج دائم، در مدت‌دار بودن ازدواج موقت و لزوم بیان مدت آن در صیغه عقد است.[۴]

در کتاب‌های توضیح المسائل، احکام فقهی فراوانی برای ازدواج آمده که از مهمترین آنها لزوم خواندن صیغه عقد است و صِرف رضایت زن و مرد، در تحقق ازدواج کافی نیست و اینکه دختر باکره برای ازدواج باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد.

ازدواج، با لعان، طلاق، مرگ، تغییر جنسیت، ارتداد و وجود یکی از عوامل فسخ نکاح پایان می‌یابد و پس از جدایی زن باید عده نگه دارد.

آيين ازدواج در مسيحيت

هر چند ازدواج امري مقدس به حساب مي آيد، عزوبت و دوري از ازدواج امري پسنديده‌تر است، شخص عزب با تمام توان به خدمت خداوند نايل مي شود و با کم کردن مشغله هاي زندگي خود را به عيسي (ع) و مريم (س) شبيه مي‌سازد.

مسيحيان ازدواج را امري طبيعي قلمداد نمي‌کنند، بلکه آن را نشانه محبت خداوند به بشريت مي دانند، به وسليه اين عمل زن و مرد اتحادي مقدس و غير قابل انفصال برقرار مي کنند كه در اين عمل مرد ملتزم مي شود که محبت، اکرام و امانت را در حق زن انجام دهد و زن هم محبت، امانت و اطاعت را ملتزم مي شود.(5) ازدواج مقدس از آداب رسمي آيين پروتستان نيست؛ اما در آن مذهب نيز رسمي ديني ولي غير مقدس وجود دارد.(6)

در حالي که کليساي کاتوليک از ازدواج به عنوان پيماني که موجب به هم رسيدن دو همسر ياد مي کند و به دنبال آن پيوندي جسمي ميان آن دو حاصل مي شود، کليساي ارتدوکس از آن به عنوان يکي از خدمات کليسا ياد مي کند.(7)

اگر زن و شوهري هر دو به آيين کاتوليک بگروند، به ازدواج مجدد نيازي نيست و کاتوليک شدن يکي از آن دو نيز موجب بر هم خوردن ازدواج آنها نمي شود، به هر حال کاتوليک ها بايد پيمان ازدواج خود را در حضور کشيش انجام دهند.

ازدواج‌هاي مختلط يکي از مسائل مشکل مذهبي است که در پاره‌اي از کشورها موجب مشاجره ميان کليسا و حکومت شده است، مقامات روحاني با ازدواج‌هاي مختلط مخالفت مي کنند، از اين جهت که زن و شوهري که از دو فرقه مختلف باشند داراي هماهنگي مذهبي در زندگي نخواهند بود، و بدين جهت آنها در تعليم مذهبي فرزندانشان دچار اشکال خواهند شد.

در چنين حالي کليساي کاتوليک جشن ازدواج را در کليساي کاتوليکي برقرار مي کند، اين ازدواج‌ها مجدداً به اجازه رسمي احتياج دارند که اين به عنوان يک قانون در مورد بازگشت پيمان تمام ازدواج‌ها به ايمان کاتوليک اجازه داده شده است.(8)

ازدواج مسيحي با کسي که تعميد نيافته جايز نيست، به موجب تعاليم کاتوليک، هيچ ازدواجي قابل گسستن نيست؛ خيانت، تعاليم ضد کليسايي داشتن، عدم قدرت بر تأمين معاش يا ناسازگاري هيچ يک نمي تواند موجب طلاق شود، حداکثر کاري که کليسا مي تواند بکند اين است که اجازه دهد زن و شوهر از هم جدا شوند، البته اين امر مشروط بر اين است که تا زماني که يکي از آن دو زنده هستند با شخص ديگري ازدواج نکنند.

طلاقي که در دادگاه هاي دولتي صورت گرفته است از نظر کليسا اعتبار ندارد، گاهي براي تصحيح اين گونه طلاق‌ها به دادگاه مربوط به پاپ مراجعه مي کنند تا به خاطر وجود محذور شرعي از طلاق جلوگيري نشود.

در اين زمينه يک سنت عقيدتي وجود دارد که از اگوستين مقدس در زمان پاپ پيس يازدهم ضمن بخشنامه‌اي در سال 1930 به نام «کاستي کانوبي» به دست آمده که جزئيات مسائل ازدواج را مورد بررسي قرار داده و سقط جنين، جلوگيري از بارداري، طلاق و هرگونه عملي را که منجر به گسستن پيمان ازدواج شود، در آن محکوم کرده است.(9)

هر چند ازدواج امري مقدس به حساب مي آيد، عزوبت و دوري از ازدواج امري پسنديده‌تر است، شخص عزب با تمام توان به خدمت خداوند نايل مي شود و با کم کردن مشغله هاي زندگي خود را به عيسي (ع) و مريم (س) شبيه مي سازد.(10)

اين اعتقاد کليساي کاتوليک با ديدگاه مسلمانان که عزوبت را امري ناپسند و زمينه‌ساز گناه مي دانند و ازدواج را محکم ترين بناي ديني و زمينه ساز تحکيم ديانت و اصلاح روابط اجتماعي مي دانند، تفاوت آشکار دارد.

آيين ازدواج در یهودیت

ازدواج در دین یهود (به عبری: נישואים) به معنای کامل‌شدن و اوج رشد انسانی است. برپایه تعالیم یهودیت، یک زن بدون همسر و یک مرد بدون زن انسان‌هایی کامل نیستند و با ازدواج و پیوند زناشویی از شکل ناقص به وجودی کامل تبدیل می‌شوند. ازدواج در میان یهودیان دارای مراسم و آداب خاصی است.

ازدواج یهودیان با غیریهودیان همیشه به عنوان تهدیدی برای آینده قوم یهود تلقی شده است. بنا بر قوانین یهودیت، دین از طریق مادر به فرزند منتقل می‌شود، بنابراین اگر یک مرد یهودی با زنی غیر یهودی ازدواج کند، فرزندان آنها یهودی به شمار نمی‌روند.[11] جاری‌شدن عقد توسط خاخامهای ارتدوکس صورت می‌گیرد.[1۲]

نمادها و رسوم ازدواج یهودیان

کتوبا
در آیین یهود به صیغه‌نامه یهودیان که به صورت مکتوب است و پیش از ازدواج زوجین مکتوب می‌شود و پیرامون تعهدها و مسئولیت‌های داماد نسبت به همسر آینده خویش و اختیاراتی برای همسر در زمان مسافرت یا طلاق یا شرکت شوهر در جنگ یا ازدواج مجدد شوهر، چهارچوب‌ها و حدودی را تعیین می‌کند. امروزه استفاده از کتوبا منسوخ شده است و دادگاه‌های یهودی در اینگونه مناسبت‌ها تعیین تکلیف می‌کنند.

خوپا
از نمادهای اصلی ازدواج یهودیان است. خوپا چادری است با چهار ستون چوبی و سقفی پارچه‌ای که معمولاً آن را به رنگ سفید می‌پوشانند. خوپا نماد و مظهر اولین خانه‌ای است که زوج جوان در کنار هم به آن پای می‌نهند.[۳] بنابر قوانین آئین یهود، هفت نوع تبرک و دعا برای عروس و داماد در زیر خوپا خوانده می‌شود.

بَدِکِن
رسمی است که به طور سنّتی در جشن ازدواج یهودیان انجام می‌شود؛ بر اساس این رسم در زیر خوپا، داماد توری بر چهرهٔ عروس می‌گذارد.

طلاق
در آئین یهود برای طلاق، زن باید از شوهر خود طلاق را تقاضا کند و توافق او را بدست آورد.[1۴]

پی نوشت:
1.مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۳۹۰.
2. سبحانی، «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، ص۱۲۵، ۱۲۶.
3. سبحانی، «ازدواج موقت در کتاب و سنت»، ص۶۳.
4. حسینی، احکام ازدواج، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۱.
5 . پطرس فرجام، ايضاح التعليم المسيحي، ص 345.
6 . رابرت وير، جهان مذهبي، ص 797.
7 . اينار مولند، جهان مسيحيت، ص 61.
8 . همان، ص 122.
9 . همان، ص 123.
10 . پطرس فرجام، ايضاح التعليم المسيحي، ص 345.
11. عشق غیر یهودی پسر نتانیاهو و خشم اسرائیلی‌ها، بی‌بی‌سی فارسی
12. دولت اسرائیل بین سکولاریسم و مذهب، بی‌بی‌سی فارسی
13. Living chuppah can serve as family heirloom بایگانی‌شده در ۱۲ مه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine, The Jewish Journal
14. زنان «در بند» یهودی گرفتار ازدواج‌های ناکام، بی‌بی‌سی فارسی