به گزارش پایگاه خبری مفاز، واقعه عاشورا به عنوان عنصری محوری در فرهنگ، تاریخ و دانش اسلامی است که در علم و عمل اجتماعی شیعیان انعکاس یافته و تاثیرگذار است. اولین لایه این تأثیرگذاری که عمیق‌ترین سطح آن نیز هست، آن بخش از تحلیل‌هایی است که نسبت به عاشورا در احادیث وجود دارد و در بخشی از معارف و دانش‌های شیعیان بازتاب آن یافته است.
بر این مبنا عاشورا به صورت واقعه‌ای الهی دیده می‌شود که از آدم تا خاتم وجود داشته و تا روز قیامت نقش آفرینی خواهد کرد. در چنین رویکردی، عاشورا ناظر به یک واقعه در مقطعی تاریخی و موقعیتی نیست، بلکه اتفاقی است که رخ داده، تمام نشده و ازلی و ابدی است. بر این اساس، عاشورا به حسبِ ظاهری در مقطعی از زمان به وقوع پیوسته ولی به لحاظِ حقیقتِ آن، سرمدی و جاویدان بوده و با همه عالم و اهل عالم گره خورده است.
از این منظر، هیچ یک از کنشگرانِ واقعه عاشورا از این مسأله مستثنی نیستند و این موضوع محدود به امام حسین علیه السلام یا اصحاب ایشان نیست و حتی کسانی که در جبهه مقابل امام نیز قرار گرفته‌اند، مشمول این حکم می‌شوند. از این رو است که بر اساس آیات، احادیث و روایات، واقعه عاشورا با فطرت الهی پیوند می خورد و در واقع، عهد و پیمانی است که خداوند با همه بندگانش بسته است.
در حادثه عاشورا همه بر شاکله وجودی خود عمل می‌کنند. ظاهر و باطن جدا نیست، حقیقت فرد ظاهر شده و تعین یافته است. باطن عرفانی و فلسفی این واقعه، جدای از رفتار اجتماعی و سیاسی شیعیان نیست و درعمل و حیات آنان نیز قابل پیگیری و تسری است و در علم اجتماعی شیعیان تاثیرگذار بوده است و در چند سطح و لایه درس متناظر با خود را دارد.
درسی که از واقعه عاشورا می توان گرفت کاملا سیاسی و اجتماعی است و از طرف دیگر با حقیقت و معنویت عالم نیز پیوند می خورد و به همین تناسب در شاکله و شخصیت شیعیان، به لحاظ نظری، فکری و رفتاری اثرگذار و متجلی است و تمسک به آن، بخشی از هویت تشیع را شکل می دهد.
در کنار جلوه و تجسم عاشورا در هویت شیعی، انعکاس و بازتاب تفکر عاشورایی را در عملکرد و کنش سیاسی شیعیان نیز می توان ردگیری کرد. واقعیت این است که مقاومت‌های سیاسی شیعیان در طول تاریخ همواره ملهم از حرکت امام حسین(ع) و واقعه عاشورا بوده است و یکی از شواهد این مدعا، حرکت مردم در پیروزی انقلاب اسلامی است که یکی از پایه‌های اساسی این حرکت سیاسی، مراسم و مناسک دهه محرم و واقعه عاشورا بوده است و حتی خود حضرت امام خمینی(ره) در حرکت سیاسی خود که مبارزه با ظلم و استبداد بود از حضرت امام حسین(ع) و واقعه عاشورا ملهم بود و این نگاه و نگرش را به بدنه جامعه هم تزریق می کردند.
به طور کلی تشیع هر جای تاریخ که کوشیده در برابر ظلم و استبداد زمانه اش بایستد به امام حسین(ع) و حرکت ایشان اقتدا کرده است.
نکته:
1- تبیین نهضت کربلا؛ از این منظر این حادثه مشیتی الهی و رسالتی عظیم بر دوش امام حسین بوده و صحرای کربلا ظرفِ تحقق این وظیفه الهی است.
2- توصیف واقعه عاشورا؛ در اینجا در توصیفِ چگونگی زیست و رفتار امام، عملِ امام خالصانه‌ترین عمل نسبت به خداوند سبحان و تعالی و عین وجه الله و عمیق ترین مرتبه توحید و اوج شیفتگی جمال الهی قلمداد می‌شود.
3- تجویز واقعه عاشورا؛ در این سطح، به پیامدهای نهضت عاشورا پرداخته شده و امام چون اسوه‌ای تصور می‌شود که برای تمامی انسانها در همه اعصار آموزنده‌اند. در این ساحت، تاثیر عاشورا بر فقه اجتماعی شیعی، نحوه تعامل شیعیان با قدرت‌های موجود و عمل و رفتار شیعیان در ادوار تاریخ مورد توجه قرار می‌گیرد.
نویسنده: حمید پارسانیا (عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی)
