به گزارش پایگاه خبری مفاز، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، استاد سطح خارج حوزه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۲۴ اردیبهشت در نشست علمی «شیوه تعامل با دیگر مذاهب و الزامات آن از نگاه قرآن» با بیان اینکه قرآن در سوره‌های متعدد از جمله انعام به تفصیل در این باره مباحثی دارد، گفت: قرآن در مواجهه با کسانی که دین و عقیده متفاوتی دارند، به شکیبایی توصیه کرده و فرموده است که اگر از سوی آنها به شما ستم شد و شما قدرت برخورد دارید جواب بدهید، ولی به همین حد اکتفا کنید و در برخورد با دشمن عدالت بورزید.
بهجت‌پور به ذکر چند نکته درباره برخورد با پیروان مذاهب دیگر پرداخت و بیان کرد: یکی از موارد مطرح این است که گاهی رهبران و گروه‌های مرجع تحت فشار هستند که چرا شیعیان جایگاه اجتماعی والایی ندارند. در این موارد تلاش می‌شود که فاصله‌ای بین رهبر و جمع پیروان ایجاد شود. در سوره انعام آیه ۵۲ فرموده: «وَلَا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ مَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ وَمَا مِنْ حِسَابِكَ عَلَيْهِمْ مِنْ شَيْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ» که می‌توانیم به خاطر جذب گروه‌های دیگر، شیعیان را از خود نرانیم.
هزینه جذب غیرخودی را به خودی‌ها تحمیل نکنیم
وی اضافه کرد: نباید هزینه جذب غیرشیعه را با تضعیف جبهه شیعیان بپردازیم. گاهی در فعالیت‌های سیاسی برخی برای به دست آوردن نظر گروه‌ها و جناح‌های دیگر باعث تنقیص و انتقاد از گروه خودی می‌شوند و آنها را از خود می‌رانند که کار درستی نیست. همچنین وقتی با اینها (پیروان مذاهب و ادیان دیگر) زندگی می‌کنیم، گاهی اعتقادات ما را مسخره می‌کنند و زیر سؤال می‌برند، یعنی قصد گفت‌وگو ندارند، بلکه قصد تخریب دارند. در اینجا باید حساس باشیم که به هیچ وجه کنار آنها قرار نگیریم و باید از آنها اعراض کنیم. قرآن فرموده که اگر غضبناک و خشمناک شدید، بدانید که عامل آن شیطان است و شیطنتی در کار است تا ما را وارد درگیری کند.
بهجت‌پور تصریح کرد: مورد دیگری که در سوره انعام مورد توجه است و ۲۹ بار پیامبر با تعبیر «قل» جریان شرک را به چالش کشیده این است که به مقدسات آنان بی‌احترامی نکنید، زیرا اگر چنین کاری کنید جهالت می‌کنند و این کار شما سبب می‌شود تا از روی دشمنی، مقدسات شما را مورد لعن قرار دهند. «وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ»؛ اینکه رهبری فرمودند سب عایشه و خلفا حرام است، منطقی قرآنی است و حکمتی پشت آن وجود دارد و ما باید به جامعه شیعه آموزش دهیم تا این طور رفتار کنند.
وی افزود: حتی اگر تقیه هم کنیم، هرقدر به سمت ظهور نزدیک شویم، تقیه سخت‌تر می‌شود و خیلی باید مراقب باشیم، زیرا امروز خصوصی‌ترین جلسات ما را هم با موبایل ضبط می‌کنند و نشر می‌دهند. علاوه بر این، گاهی فشار بر مؤمنین و شیعه زیاد می‌شود؛ قرآن فرموده است که اگر نتوانید با گفتار احسن شرایط را برگردانید، هجرت کنید. «أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا»؛ اگر نمی‌توانید رفتار محسنانه با این افراد داشته باشید، هجرت کنید. در سوره زمر آیه دهم بر این نکته تأکید شده است.
مدح جریان خردمند اهل سنت
بهجت‌پور گفت: نکته دیگر در سوره انعام این است که ما باید جریان خردمند اهل سنت را تشویق و آنها را به عنوان جریان متعادل مدح کنیم و با آنها وارد گفت‌وگو شویم. الان ما شیعه انگلیسی هم داریم و شیعه یکدست نیست و قصد دارند هر نقطه مشترکی را بین شیعه و سنی از بین ببرند و وهابیت نیز در اهل سنت این عملکرد را دارد و باید هر جریانی در برابر رویکردهای افراطی موضع بگیرد.
وی بیان کرد: یکی از شبهاتی که می‌گویند این است که می‌گویند علمای شیعه قائل به تحریف قرآن بوده‌اند و بعد از آن هر کسی آمده، چون از آنها اعلام برائت نمی‌کند، پیرو آنهاست و مردمی که پیرو این عالمان هستند مرتد و کافرند و بخشی از جهان اسلام را رافضی دانسته و از بقیه جدا می‌کنند. ما باید جریان خردورز اهل سنت را شناسایی کنیم و به آنها نزدیک شویم. امام علی(ع) هم در مواجهه با خوارج فرموده است کسانی که آماده درگیری هستند و به اصطلاح شاخ می‌زنند آنها را طرف مخاطب قرار ندهید. لذا باید تمرکز روی خردمندان باشد. گاهی با برخی حرف می‌زنیم که حاضر نیستند سخن ما را بشنوند و صرفاً قصد جواب دادن دارند؛ چنین افرادی به درد گفت‌وگو نمی‌خورند و وقتی به آنان بگوییم آیا خونریزی و اختلاف بین مسلمین رواست یا وحدت در برابر دشمنان و یهود و مشرکان؟ می‌گویند مشرک صد شرف به مسلمان دارد. باید مراقب باشیم که با این دسته وارد تعامل نشویم، زیرا به نتیجه نمی‌رسد؛ البته در بین شیعه هم کسانی باید طرف گفت‌وگو باشند که تاب‌آوری داشته باشند و قدرت تعامل داشته باشند ولو اینکه طرف مقابل بگوید که ائمه(ع) معصوم نیستند.
مأمور به مؤمن کردن دیگران نیستیم
بهجت‌پور تصریح کرد: قرآن می‌گوید که شما مأمور به مؤمن کردن دیگران نیستند، یعنی وظیفه ندارید اهل سنت را شیعه کنید یا اهل سنت مامور نیستند که شیعه را حنفی یا حنبلی و … کنند. «إِنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ فَمَنِ اهْتَدَى فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ.» گام دیگر قرآن در مواجهه مسلمین با همدیگر این است که مسلمین باید دشمنی را به دوستی تبدیل کنند؛ در آیه ۳۴ سوره فصلت فرموده است: «وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ»؛ بدی‌ها را به وسیله نیکوترین رفتارها دفع کنید؛ رفتارهایی که امام حسن(ع) انجام می‌دادند مصداق بارز این موضوع است، یعنی وقتی به ایشان فحاشی شد صمیمانه رفتار کردند یا تعبیر زشتی که درباره امام سجاد(ع) بیان شد و ایشان برخورد نرمی با فرد هتاک داشتند و سبب پشیمانی او شدند.
وی با تأکید بر اینکه وقتی ما در اقلیتیم باید تلاش کنیم که امنیت شیعه بالاتر برود، افزود: قرآن تأکید فرموده که افراد ناشکیبا نمی‌توانند چنین رفتاری داشته باشند. افراد ناشکیبا تحمل شکست و پیروزی و گفت‌وگو و دوستی و دشمنی را ندارند. البته باید دانش عظیمی در فرد باشد تا بتواند چنین کاری کند و چنین تعاملی نشانه صبر فرد است. مطلب مهم دیگر در آیات سوره شوری بیان شده است و آن این است که ما دین توحیدی داریم که از نوح و موسی و عیسی شروع شد و ادامه دارد؛ خداوند وصیت فرموده است که در دین واحد الهی تفرقه ایجاد نکنید و دین را اقامه کنید و همه باید یکی باشید. همچنین فرموده گروهی اختلاف ایجاد کرده و گروهی دیگر پیروی می‌کنند و اگر دعوایی هست باید با گروه اول باشد.
بهجت‌پور ادامه داد: صد سال منع حدیث وجود داشت و دستگاه معاویه در حین آن سندسازی کرد. بعدها عمربن عبدالعزیز دستور تدوین حدیث داد، ولی جعلیات اموی رواج فراوانی یافته بود. ما به عنوان پیرو اهل بیت تحلیل می‌کنیم، ولی قصد رفع تفرقه داریم. باید در مواجهه با نسل معاصر همانند کسی باشیم که به اندازه کافی سند در حقانیت یک مسئله دارد.
باور به فرقه ناجیه بودن مانع گفت‌وگو
وی با بیان اینکه به کیفیت مواجهه با فرق اسلامی در سوره زخرف اشاره شده است، افزود: نمی‌توان گفت چون شیعه حرف درستی دارد و فرقه ناجیه است، طرف مقابل باید به حرفش گوش بدهد. تمرکز باید بر منابع مشترک باشد و حق را از این منابع بگیریم. در سوره علق فرموده که مردم را به ربوبیت دعوت کن و ویژگی این رب خالقیت است، یعنی روی عقیده مشترک دست گذاشته است، زیرا مشرکان خالقیت را قبول داشتند و اگر از آنها می‌پرسیدی که چه کسی شما و آسمان و زمین را خلق کرده است می‌گفتند خدا.
بهجت‌پور اضافه کرد: وقتی مسلمین وارد مدینه شدند رفتارهای اجتماعی غلظت دینی پیدا کرد؛ در این دوره با جریان اهل کتاب درگیر شدند و پیمان‌هایی با آنها بستند؛ تا قبل از اینکه پیامبر(ص) وارد مدینه شوند اهل کتاب جایگاهی ویژه داشتند، ولی وقتی پیامبر(ص) تشریف‌فرما شدند، آنان تا مرز درگیری با پیامبر(ص) و مسلمین پیش رفتند و چون غلظت قوانین اسلامی زیاد بود، مسلمین درگیری پیدا کردند، ولی راهکارهایی از سوی قرآن برای مدیریت این موضوع و حل اختلاف بیان شده است.
برخورد با خودشیفتگی دیگران
بهجت‌پور تصریح کرد: قرآن در آیات ۹۱ تا ۹۳ انعام فرموده است که شما رفتارهای ناصواب آنها را در طول تاریخ متذکر شوید، زیرا وقتی خودشیفته شدند، باید خودشیفتگی را از بین ببرید. وقتی به آنها گفتید ایمان بیاوید به آنچه خدا نازل کرده است، می‌گویند ما ایمان می‌آوریم به آنچه بر خودمان نازل شده است؛ این موضوع را می‌توان درون دینی و فرقه‌ای هم مطرح کرد، زیرا می‌گویند ما به اهل بیت ارادت داریم، ولی منابع خودمان را معتبر می‌دانیم و ما به آنها می‌گفتیم که شما از ابوهریره نقل حدیث می‌کنید، ولی از امام حسن و امام سجاد(ع) چقدر کم روایت دارید. جواب آنها این بود که تعدادی از شیعیان دور اهل بیت را گرفتند و نگذاشتند ما نقل حدیث کنیم، ولی این جواب بی‌پایه است.
وی تأکید کرد: شیعه می‌تواند حقانیت خود را از منابع اهل سنت ثابت کند، ولی آنها نمی‌توانند. اگر شما دوستدار اهل بیت هستید، چرا وقتی در دوره بنی‌امیه ایشان را محدود کردند و مورد شکنجه قرار دادند، برخوردی نکردید. مگر پیامبر(ص) حدیث ثقلین را نفرمود، ولی چرا آن را مبنا قرار ندادید. وظیفه ما در برابر شبهات این است که فرقه ناجیه را تقویت کنیم، ولی درگیری با آنها به صلاح ما نیست. مثلاً برویم در مشهد و سیستان و بلوچستان یقه بگیریم؛ چنین وظیفه‌ای برای ما تعیین نشده است، به خصوص وقتی قدرت داشته باشیم.
