به گزارش پایگاه خبری مفاز، جشن تیرگان (دهم تیر به تقویم خورشیدی) كه در ایران باستان روایتی نه روز و به روایت دیگری دو روز طول می‌کشیده و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده است. جشن تیرگان در کنار جشن‌های نوروز، مهرگان و سده از مهم‌ترین جشن‌های ایران باستان است. در طول سالیان اخیر «برگزاری جشن تیرگان در برخی استان‌ها» به‌عنوان یکی از میراث معنوی کشور در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.تیرگان چه روزی است؟
جشن تیرگان در گاه‌شمار یک‌پارچه دین‌های ایران روز دهم تیر بوده است. این روز به روایت ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان بود. دلیل این نام‌گذاری این است كه تیر (سیاره عطارد)، كاتب ستارگان است.یست؟
در باور مردم ایران باستان دو روایت در مورد علت برگزاری جشن تیرگان وجود دارد:
نخست اینكه به باور پیشینیان، در این روز «تیشتر» فرشته باران به نبرد با «اپوش» دیو خشكسالی می‌پردازد و با یاری اهورا سرانجام پیروز می‌شود و مردم سالگرد این پیروزی را هرساله جشن می‌گرفتند. باور دوم مربوط می‌شود به ماجرای آرش كمانگیر و پرتاب تیر او؛ جریان از این قرار است كه در نبرد میان افراسیاب پادشاه توران و منوچهر پادشاه ایران، كه سال‌ها به طول انجامیده بود، در تیرماه پادشاه ایران شكست می‌خورد و در نبرد سختی كه در مازندران درمی‌گیرد، دو سپاه تصمیم به صلح و سازش می‌گیرند و بنا را بر این می‌گذارند كه جهت مشخص شدن مرز میان دو كشور، تیری از جانب مازندران به‌سمت خراسان رها شود و محل فرود آمدن آن، محل مرز دو كشور را تعیین كند، به فرمان سپندارمذ (ایزد بانوی زمین)، این تیر توسط آرش كمانگیر پهلوان نامدار ایرانی از بالای كوه دماوند پرتاب می‌شود و خود او بی‌جان روی زمین می‌افتد و تیر پرتاب شده پس از گذشت زمان در كناره رود جیحون فرود می‌آید و آنجا به‌عنوان مرز ایران و توران تعیین می‌شود. از آن پس به این مناسبت جشن باشكوهی برگزار می‌کردند. در برگزاری این جشن باستانی ایرانی، آیین‌های مخصوصی نیز اجرا می‌شده كه از جمله آن‌ها می‌توان به آب‌پاشی، فال كوزه، دستبند تیر و باد و خوردن میوه و گندم پخته اشاره كرد.
این جشن به‌طور معمول در كنار آب‌ها برگزار می‌شد و آب‌پاشی و خیس كردن دیگران، یكی از مراسم رایج در آن بود. مردم در این جشن با پاشیدن آب به یكدیگر، آرزوی باران و دوری از خشكسالی می‌کنند. همچنین، به‌دلیل وجود این رسم با نام‌هایی چون «آبریزگان» یا «آب پاشان» یا «سرشوران» نیز یاد شده است، جشن تیرگان در مازندران با نام «تیرماه سیزده شو» مشهور است. تیرگان
آیین دیگری كه در این جشن اجرا می‌شد، فال كوزه بود. روز پیش از جشن برای برگزاری این آیین، دوشیزه‌ای انتخاب می‌شد كه كوزه سبزرنگ دهان‌گشادی را از آب چشمه پرکرده، دستمالی ابریشمی روی آن می‌انداختند و نزد كسانی می‌برد كه آرزو یا نیتی در دل خود داشتند. آن‌ها نیز جسم كوچكی چون انگشتر، سكه، سنجاق و مانند آن در آن می‌انداختند و آن دختر در نهایت كوزه را زیر درختی همیشه سبز مانند سرو می‌برد و آنجا می‌گذاشت. سپس در روز جشن، كوزه را از زیر درخت به میان جمع آورده و سالخوردگان با صدای بلند شعرهایی را می‌خواندند. در پایان هر شعر، آن دختر یكی از آن اجسام را از كوزه درمی‌آورد و صاحب آن جسم متوجه می‌شد كه آن شعر مربوط به او و خواست و آرزوی او بوده است.
آیین دیگر، دستبند تیر و باد بوده كه در آن مردم در آغاز جشن، بعد از خوردن شیرینی، دستبندی كه تیر و باد نام داشت و از هفت طناب با هفت رنگ متفاوت بافته شده بود را به دست خود می‌بستند و ۹ روز بعد به‌جای بلندی می رفته و آن را به دست باد می‌سپردند و به‌همراه آن آرزوهای خویش را هم طلب می كردند. این كار به‌همراه خواندن اشعار خاصی انجام می‌گرفته است.
خوردن میوه و گندم پخته از دیگر رسم‌های این جشن است. این رسم كه ابوریحان بیرونی نیز آن را نقل كرده، به این صورت بوده كه جهت گرامی‌داشت خاطره رنج‌های منوچهر در جنگ با افراسیاب، مردم پوشاک كشاورزان و دهقانان را بر تن كرده و محصولات را به‌صورت ابتدایی آن، یعنی به‌صورت میوه و گندم پخته مصرف می‌كردند.
