به گزارش پایگاه خبری مفاز، زرتشتیان سراسر ایران و دیگر کشورها، هر سال روز اشتاد ایزد برابر با 24 خردادماه در گاهشمار خورشیدی در پیرانگاه ستی پیر به نیایش پروردگار یکتا می‌پردازند و با گرامی‌داشت یاد نیاکان داد و دهش می‌کنند. نیایشگاه ستی پیر در بخش خاوری (:شرقی) شهر یزد، شمال مریم‌آباد یزد جای دارد.
زیارتگاه ملکه مادر، بر خلاف سایر پیرانگاه های یزد، در داخل شهر یزد و در محله مریم آباد قرار دارد. بقیه پیرانگاه ها در اطراف شهر و در نقاطی دور و میان کوه ها ساخته شده اند. زیارتگاه “کتایون” در قلعه ای قرار دارد که آن را به نام قلعه “اَسدان” یا “هَستبندان” می شناسند.
تمام زیارتگاه های زرتشتیان از تلفیق عناصر آب، خاک و آتش تشکیل شده اند. اغلب در کنار آن ها رودخانه و چشمه قرار دارد و در غیر این صورت حتما مکانی برای جاری شدن آب در آن محل ایجاد شده است. در این مکان نیز چاه آبی وجود دارد که تا سالیان پیش پرآب بود و اکنون اما خشک شده است.
ویژگی این پیرانگاه و سایر اماکن شبیه به آن این است که در آن ها نه آتش همواره روشن و جاودانی وجود دارد و نه مزاری در آن ها یافت می شود. فقط هنگام زیارت در مکان اصلی پیر، جام های آتش روشن می شود که زائرین در آن کندر می ریزند.
در سایر پیرانگاه ها نیز همین طور و یا سکوهایی برای روشن کردن عود و آتش در آن ها قرار دارد. هر ماه به خصوص ۲۴ خرداد، روز اشتاد ایزد، زمان زیارت “ستی پیر” است که زرتشتیان در آن جا دور هم جمع می شوند و بعد از به جای آوردن زیارت و نیایش، از آن ها با نان روغنی سورک، پشمک و چای پذیرایی می کنند. همچنین در “قلعه اسدان” گاهنبار خوانی نیز برگزار می‌شود.
در مورد پيدايش پير ستي پير نقل ميكنند است كه ستي يا مه ستي دختر خود مهربانو نوه يزدگرد پادشاه ساساني را از ترس دشمناني كه بدنبال آنها بودند به كيقباد موبد يزد سپرده و براي فرار از دشمن خود را در اين چاه مي اندازد و دشمنان براي بدست آوردن جسد او در چاه و اطراف آن مي گردند ولي جسد را پيدا نمي كنند و روايت است كه چون زرتشتيان هميشه به زيارت خراسان مي رفتند بخصوص شاهان ساساني بعد از تاجگذاري پياده از تيسفون به خراسان براي زيارت آتشكده آذربرزين مهر مي رفتند ولي بعد از حمله اعراب و ويراني تمام مكان متبركه باز هم زرتشتيان به زيارت خراسان مي رفتند.
در آن زمان يك نفر زرتشتي بقصد مشهد رفته و در آنجا چون اگاه شدند كه وي زرتشتي است و بر خلاف شرع مي دانستند كه نمي بايست به زيارت برود از اين رو حكم قتل او را براي صبح روز بعد صادر ، شب او را به زندان انداختند، فرد زرتشتي در حاليكه شب تا صبح خيلي ناراحت و به درگاه خداوند دعا مي كرد تا اينكه چند دقيقه بخواب ميرود و در خواب چند نفر با لباس سفيد و سبزمي بيند كه بر سر او ايستادند و به او مي گويند ما تمامي با هم يكي هستيم دعايت مستجاب شد چشمت را باز كن و در اين مكان مقدس زيارتگاهي بساز. مرد چون چشم باز مي كند خود را بر سر جاهي مي بيند بلند شده و وحشت زده فكر مي كند.
چون زرتشتيان درآن زمان اجازه هيچ نوع ساختماني نداشتند به يكي از مجتهدان بزرگ يزد مراجعه و سرگذ شت خود را مي گويد ايشان نيز از مجتهد مشهد در اين مورد سوال و چون حقيقت داشته به او اجازه ساخنمان مي دهند و اين مكان را بر سر اين چاه بنا مي كند كه به ستي پير و قلعه هستندان مشهور مي شود.
