به گزارش پایگاه خبری مفاز، صهیونیسم اندیشه ای است که معتقد به تأسیس دولت یهودی در فلسطین در آخرالزمان است. این تفکر همواره با تفکر نجاتبخشی برای یهودیان همراه بوده؛ ازینرو صهیونیسم با آموزه موعود پیوندی ناگسستنی دارد. در تمام انواع صهیونیسم (یعنی صهیونیسم دینی در یهودیت، صهیونیسم سیاسی_ دینی در مسیحیت، صهیونیسم سیاسی در یهودیت و صهیونیسم فرهنگی در یهودیت) همواره آموزه موعود نقش اساسی داشته است.
بازگشت صهیونیسم فرهنگی به صهیونیسم دینی در یهودیت است و صهیونیسم سیاسی یهودی ریشه در صهیونیسم سیاسی – دینی مسیحیت دارد و تفاوت عمده این دو تفکر این است که تشکیل دولت یهودی در فلسطین در صهونیسم فرهنگی و دینی که برگرفته از شریعت یهودی و تورات و تلمود است، منوط به ظهور ماشیح و موعود است؛ اما در تفکر صهیونیسم سیاسی در یهودیت و نیز صهیونیسم سیاسی مسیحیت، تحقق دولت یهودی، قبل از ظهور موعود است و همین امر سبب اختلاف میان آنان است.
لفظ صهیونیسم، لفظی است که در ادبیات، سیاسی ادبیات دینی ادبیات فرهنگی و حتی در ادبیات سینمایی هالیوودی زیاد شنیده میشود این نام حاکی از تفکرات متعددی است از تفکر دینی در یهودیت که بر آمده از تورات و تلمود است و یهودیان را در انتظار ظهور موعود و ماشیح و تشکیل دولت یهودی در تپه صهیون فرا میخواند تا تفکری که بعدها و پس از رنسانس در مسیحیت پروتستان پیوریتن ظهور یافت که در انتظار بازگشت مجدد مسیح بودند و خود را منتظران واقعی عیسی مسیح نامیدند و وظیفه دینی خود را مقدمه سازی برای بازگشت مجدد عیسی مسیح می دانستند؛ تا تفکری که در برخی ملی مذهبی گرایان یهودی شکل گرفت که قائل به کار فرهنگی برای دولت ماشیحانی در یهودیت بود؛ و تا تفکر سیاسی صهیونیستی در برخی دیگر از لیبرالهای قومگرای یهودی که در آرزوی تشکیل دولت مستقل یهودی بودند؛ همه این موارد برداشتهایی از لفظ صهیونیسم در ادبیات دینی و سیاسی قرون اخیر است. حتی میتوان این تفکر را امروزه در نوشته ها بازیهای رایانهای فیلم های کودک و فیلمهای سینمایی و حتی کلیپها و یا برخی سریالهای تلویزیونی ردیابی کرد؛ از این رو شناخت معنای صهیونیسم و توضیح آموزه موعود در این اندیشه و نیز تفاوت رویکردهای موجود آن، مسأله ای اساسی در ادبیات دینی و سیاسی معاصر است.
صهیونیسم جنبشی است که طرفدار بازگشت یهودیان به سرزمین تاریخی خود، فلسطین و ایجاد دوباره و استقرار حاکمیت مستقل یهود در آن سرزمین است. (سایزر، ۱۳۸۴: ۴۱) این تعریف میان اکثر صهیونیستها مورد توافق است و هر تفکری از منظر خود آن را تحلیل می – کند. شناخت انواع صهیونیسم بر مبنای این تعریف و تبیین اعتقاد به موعود در انواع معانی آن، هدف این مقاله است که درصدد معرفی انواع تفکرات صهیونیستی و بیان رابطه میان آنان است.
چهار تفکر مهم صهیونیستی امروزه در جهان وجود دارد:
۱. صهیونیسم دینی در یهودیت
۲. صهیونیسم دینی سیاسی در مسیحیت؛
۳. صهیونیسم سیاسی در یهودیت؛
۴. صهیونیسم فرهنگی یا مذهبی در یهودیت.
صهیونیسم دینی
مبنای صهیونیسم دینی اعتقاد به ظهور موعود در آخر الزمان براساس کتاب مقدس (تنخ و یا تورات و تلمود است. آنان با اشاره به آن چه در تورات و تلمود آمده معتقدند موعود از نسل داود خواهد آمد و بر تپه صهیون حکومت خواهد کرد و جهان را به تسخیر خود در خواهد آورد. به باور این گروه صهیونیسم» به مکتبی گویند که معتقد است در آخر الزمان شخصی از نسل پادشاه داود ملقب به فرزند داود دولت یهودی مسیحابی خود را در تپه صهیون (اورشلیم) برقرار میکند. به باور آنان قبل از ظهور نباید به سرزمین موعود رفت، بلکه ماشیح پس از ظهور، نخست شهر مقدس اورشلیم و نیز معبد آن را که به سبب گناهان ما خراب شد، از نو بنا می کند و سپس پراکندگان اسرائیل را که به سبب گناهان در نقاط مختلف جهان به تبعید رفتند جمع آوری میکند حتی علمای یهود بر این نظرند که استقلال سیاسی نیز در دوران ماشیح است. کرینستون (۱۳۷۷ (۶۷) از این رو برای رهایی از بدبختی ها و مشقت ها باید صبر کرد و خدمت دولتها کرده تا ماشیح ظهور کند که در دوران او دیگر ملت اسرائیل زیر دست هیچ دولت بیگانه ای نخواهد بود کهن، ۱۳۵۰: ۳۵۳ و ۳۶۰-۳۶۱) فرمول سنتی دین یهود بدین شرح است: تبعید – انتظار بازگشت ماشیخ بنای مجدد اورشلیم و معبد بزرگ آن به دست ماشیخ بازگشت تبعیدیان به فلسطین و تشکیل دولت مستقل شریعت یهودی یا هلاخا از دین داران میخواهد تا در همان مکانهای تبعید به انتظار ماشيح بمانند و همین امر در واقع اطاعت از خداوند به حساب میآید. (همو: ۳۵۲، ۳۶۰-۳۶۱)
صهیونیسم سیاسی – دینی در مسیحیت
در مسیحیت نیز پس از رنسانس و رد حجیت کلیسا بر تفسیر کتاب مقدس توسط پروتستان ها مکاتب فکری و فرق ههای جدید متعدد در مسیحیت شکل گرفت که همه در قالب پروتستان و یا معترضان به کلیسا جای میگیرند در این بین یکی از فرقه های موعودگرای مسیحی یعنی پیوریتنها پس از کسب قدرت در انگلستان در قرن ۱۷ میلادی به دنبال مقدمه سازی برای بازگشت مجدد عیسی مسیح بودند آنان براساس پیشگویی های کتاب مقدس به ویژه مکاشفات یوحنا معتقد بودند که مسیح پس از بخشش گناه و مصلوب شدن در قرن اول بار دیگر برای نجات بشر در آخرالزمان خواهد آمد و این در چند مرحله اتفاق خواهد افتاد.
وظیفه هر مسیحی مؤمن این است که مقدمه ساز بازگشت مجدد مسیح باشد. آنان ۵ مرحله را مطرح ساختند که عنصر اساسی آن یهودیان دولت یهودی و معبد بود و معتقد بودند عیسی مسیح در بار اول که به جهان مادی ،آمد در میان یهودیانی که دولت یهودی و معبدی داشتند ظهور کرد و بار دیگر نیز باید یهودیان دارای دولت و معبد باشند؛ از این رو به کمک یهودیان آمدند تا دولت و معبد را بازسازی نمایند تا مسیح بار دیگر بر معبد ظهور یابد. صهیونیسم مسیحی که معتقد به بازگشت مجدد حضرت عیسی و ملکوت الهی بود به چند مرحله قائل است که به اختصار عبارتست از:
۱ پراکندگی یهود در عالم با حکومت پیوریتنها در انگلیس طرح مقدمه سازی برای ظهور مسیح با کمک به مهاجرت یهودیان به سراسر عالم
۲. تغییر رویکرد یهودیان سنتی برای بازگشت یهودیان به ارض موعود
۳. تشکیل دولت یهودی پیوریتنها
۴. ساخت معبد و جنگ آرماگدون پیوریتن ها
۵ بازگشت مجدد مسیح در نهایت پس از طی مراحل چهارگانه
در مجموع میتوان گفت در اندیشه صهیونیسم دینی سیاسی مسیحی، یهودیان باید خود به فلسطین بروند و دولت یهودی را شکل داده و معبد را بازسازی کنند و مسیحیان نیز باید تا ظهور مسیح به یهودیان کمک کنند. آنان فرمول پنج مرحله‌ای فوق را به عنوان جایگزین رویکرد سنتی در یهودیت مطرح کردند البته این دیدگاه بعدها در یهودیت مورد اقبال قرار گرفت که به صهیونیسم سیاسی در یهودیت معروف شد.
(محمدحسین طاهری آکردی – تحلیل و بازشناسی انواع صهیونیسم براساس اندیشه موعود آخرالزمان)
