کتاب «مذاهب در ایران» خلأ علمی دارد/ تناسبی بین نام کتاب و محتوا وجود ندارد

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری مفاز،احمد شفیعی نیا، معاون پژوهش دانشگاه مذاهب اسلامی، در نقد کتاب مذاهب در ایران نوشته حجت الاسلام مهدی فرمانیان، اظهار کرد: با توجه به اینکه موضوع کتاب مذاهب در ایران بود، از کلمه مذاهب متوجه می شویم مباحثی که در کتاب آمده با موضوع کتاب هم خوانی ندارد.

معاون پژوهش دانشگاه مذاهب اسلامی افزود: تصاویر روی جلد با موضوع مذاهب همخوانی ندارد، با توجه به اینکه موضوع «مذاهب در ایران» است اما برخی تصاویر مربوط به ایران نیست.

وی ادامه داد: در پیش گفتار بعضی از تعابیر به نظر می آید باید اصلاح شود مثلا شافعیان در غرب و جنوب کشور هستند، به جمعیت پراکنده در برخی نقاط دیگر باید اشاره شود.

شفیعی نیا عنوان کرد: اصطلاحات در این کتاب باید روشن شود و مفهوم شناسی مورد توجه قرار گیرد.

وی اظهار کرد: احساس می شود حقوق معنوی برخی اشخاص بیشتر باید رعایت می شد، 6 نفر در تألیف این کتاب دخالت قابل توجهی داشتند اما اسمشان روی جلد نیامده است، برای اینکه اشکالی در ذهن ایجاد نشود، در مقدمه باید علت نیاوردن این اسامی روی جلد مطرح شود.

شفیعی نیا در ادامه با اشاره به اینکه در بخش اول صفحه 15 تعبیر( برنامه های مدونی برای پرکردن این خلا علمی اندیشیده شده است)، آمده است، گفت: (تحقیقات میدانی) کار علمی نیست .

وی ادامه داد: شاخصه علم این است که عقل در قبول و رد مسائل دخالت کند و اما تحقیقات علمی اطلاعات عمومی است و تحلیل تاریخ علم است .

معاون پژوهش دانشگاه مذاهب اسلامی عنوان کرد: مباحثی که در کتاب آمده است، 51 درصد حالت گزارشی دارد، باید به اینکه توجه می شد که اگر مخاطبی مذاهب یا طریقتی را نمی شناسد، در این راستا ابتدا باید مباننی و اصول آن مذاهب معرفی می شد که این بعد در کتاب ضعیف است.

شفیعی نیا خاطرنشان کرد: تحقیقات میدانی در کتاب زیاد است اما خلا علمی وجود دارد.

تناسبی بین نام کتاب و محتوا وجود ندارد

محمود ویسی، عضو هیئت علمی دانشگاه  مذاهب اسلامی نیز در نقد کتاب مذاهب در ایران گفت: هدف از تالیف این کتاب خدمت فرهنگی بوده و مقدمه و چکیده این کتاب باید به جذب مخاطب کمک می کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه  مذاهب اسلامی افزود: در کتاب شهید مطهری در باب نقد به دو ویژگی اشاره شده است که وقتی می خواهیم نقد کنیم باید نقد ارزنده باشد و دارای دو ویژگی حسن نیت و حسن تشخیص باشد که این دو لازم و ملزوم هم هستند .

وی با بیان اینکه نام کتاب باید اصلاح شود، ادامه داد: تناسبی بین محتوا و نام  کتاب، جز اندکی وجود ندارد و اگر نام کتاب تاریخ مذاهب بود خیلی بهتر بود.

ویسی به وجود ایرادهای محتوایی که به هویت کتاب لطمه وارد می کنند اشاره کرد و گفت: این ایرادها نقل قول است،  نقل قول اگر ثابت شود اعتبار آن به اندازه همان اطلاعات میدانی است و اطلاعات میدانی نه تنها در ایران بلکه در جهان هیچ جایگاهی ندارد.

وی ادامه داد: نقل از عبدالقادر گیلانی خلاف مطالبی است که در کتاب های او آمده است، اگر می خواهید قولی از عبدر القادر گیلانی ارائه شود، این نقل قول ها از کتاب های او که به فارسی ترجمه می شود، بهتر بود به کار می رفت.

ویسی به صفحه 189 نقل از یکی از ائمه جمعه اهل سنت تهران اشاره کرد که گفته (جمعه اهل سنت در گفت گو با خبرنگار جهان اسلام) که اعتبای ندارد 100 باب مسجد اهل سنت فعال است، این تعداد مسجد وجود ندارد و اما باید گفت اینها مسجد نیستند، بلکه محل نماز خواندن و خانه های مسکونی هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه  مذاهب اسلامی در باب گرایش سلفی عنوان کرد: من با انقلاب بزرگ شدم و در اول انقلاب چیزی به این نام وجود نداشت، جریان های سلفی بعد از جنگ ایران و عراق آرام آرام آمدند در کردستان عراق جا خوش کردند، گرچه اغلب پذیرفته نمی شدند.

وی ادامه داد: در آن زمان از القائده و داعش خبری نبوده و مربوط به چند سال اخیر هستند و اخوان اولین گروهی بودند که بعد از پیروزی انقلاب خدمت امام رسیدند که این مطالب خلاف واقع است و بدتر این است که نسبت های تروریست به آنها در این کتاب داده شده است.

ویسی تصریح کرد: در کتاب مذاهب در ایران، نقل قول مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد، بیشتر توصیفی است و تحلیل؛ جز اندک مواردی نیست و عنوان یا باید عوض شود و یا مطالب غیر مرتبط برداشته شود چراکه که همخوانی ندارند و در جایی که لازم به تحلیل است، باید تحلیل شود.

وی خاطرنشان کرد: پختگی باید در امور پژوهشی مورد توجه باشد و نقد و بررسی در این راستا کمک فراوانی خواهد کرد.

مهدی جمالی‌فر، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی، در ادامه نقد کتاب مذاهب در ایران، گفت: عنوان به کار برده شده برای این کتاب، با حجم کم کتاب منطقی نیست.

وی با بیان اینکه بهتر بود اول هدف از تألیف کتاب معرفی می شد که آیا این کتاب درس نامه برای کار دانشجویان بوده، معرفی کلی، کار تحقیقی برای عموم جامعه و یا کار تحلیلی برای خواص و دانشگاهیان بوده است و این مورد در مقدمه ذکر می شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به وجود یک سری آمارهای جمعیتی درباره اهل سنت، گفت: در این زمینه یک جدول نمودار وجود نداشت و کار آماری صورت نگرفته است، متاسفانه حوزه علوم انسانی ما در حوزه کار آماری بی سواد است.

جمالی فر با بیان اینکه ورود به حوزه اهل سنت کار خطرناکی است، اظهار کرد: اهل سنت جمعیت خودشان را سه میلیون نفر اعلام می کنند و در این کتاب جمعیت آنان یک میلیون نفر مطرح شده است و این اختلاف دو میلیون نفر واضح نبود.