نگاهی به پدیده‌ی روبه‌رشد «رپ فلسطینی»

به گزارش پایگاه خبری مفاز، موسیقی رَپ Rap در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط جوانان سیاه‌پوست و لاتین‌تبارهای محلات حاشیه‌ای و غالبا فقیرنشین برانکس (واقع در نیویورک) تولید شد. این محلات به خاطر دورافتادگی‌شان از باقی جامعه نیویورک غالبا به گتو معروفند و از موسیقی رپ هم گاهی به‌عنوان موسیقی گتو یاد می‌شود. این سبک موسیقی نوعی سلاح جوانان سیاه‌پوست یا لاتین‌تبار برای مبارزه با تبعیض‌های نژادی رایج در آن زمان بود و از آنجا که تم اصلی‌اش اعتراض به انواع تبعیض خصوصا تبعیض نژادی بود، با حال و هوای مردم فلسطین، خصوصا زندانیان گتوی غزه و اردوگاه‌نشینان همخوانی فراوانی دارد.

این فرهنگ در میان جوانان فلسطینی نوار غزه با تاسیس اولین گروه رپ در نوار غزه در سال ۲۰۰۲ به نام (Palestinian Rapparz – PR) آغاز شد. اکنون پس از گذشت بیش از دو دهه از تاسیس این گروه، تعداد چنین گروه‌هایی در نوار غزه از ده‌ها مورد فراتر رفته است.

در همان ایام محمد الفرا (۱۹ ساله) و نادر ابوعیش (۲۱ ساله) ظهور کردند. محمد عینک آفتابی، کت و شلوار ورزشی مشکی و کفش ورزشی می‌پوشید و نادر ژاکتی از رنگ‌های روشن. این دو هنگام اجرای موزیک، مورد توجه رهگذران قرار می‌گرفتند و برای باقی غزه‌ای‌ها سلول هسته‌ای هیپ‌هاپ فلسطینی در نوار غزه را به این شکل توضیح می‌دادند که کار ما این است، رپرها روابط‌عمومی فلسطین در دنیا هستند.

با اینکه موسیقی رپ در میان اعراب مثل بعضی از فرهنگ‌های دیگر جاافتاده نیست و ساکنان ممالک عربی بیشتر اهل ملودی و آواز هستند، رپ غزه‌ای در این میان توانسته نمونه‌ای نادر و تاثیرگذار باشد. از آنجایی که بسیاری از فلسطینیان در مدارس سازمان ملل که داخل اردوگاه‌ها هستند تحصیل کرده‌اند، از کودکی به زبان انگلیسی آشنایی کامل دارند و توانسته‌اند موزیک‌هایی را به زبان انگلیسی با لهجه روان تولید کنند. این موزیک‌ها به واقع صدای مردم غزه را به گوش بسیاری از جهانیان رساند و به‌طور خاص همدلی عجیبی با نسل دوم و سوم مهاجران عرب در کشورهای غربی ایجاد کرد. کسانی که بدون اراده خودشان با هویت نژاد عربی در کشورهای غربی به دنیا آمده و بزرگ شده بودند و از تبعیض نژادی سفیدها رنج می‌بردند. پس از طوفان الاقصی، دره سیلیکون ولی آمریکا، یعنی جایی که دفتر مرکزی بسیاری از شبکه‌های اجتماعی در آنجاست، با همه قوا و تمام حساسیت کمر همت به حذف این صداها بست اما این ندا خاموش‌شدنی نبود و تاثیر خودش را گذاشت. در ادامه دو نوجوان غذه‌ای را معرفی می‌کنیم که از داخل این حصار آتشین، قطعات موسیقی رپ را به زبان انگلیسی تولید می‌کنند. همچنین یک خواننده سلبریتی‌شده مصری را مرور خواهیم کرد که پس از جنگ اکتبر غزه، ناگهان تصمیم گرفت از قالب همیشگی‌اش بیرون بزند و برای حمایت از فلسطین یک قطعه موسیقی رپ تولید کند. چند رپر دیگر را هم از اردن و مصر مرور کرده‌ایم که به‌رغم ایجاد بعضی مشکلات از جانب شبکه‌های اجتماعی حاضر شده‌اند به وضوح از فلسطین دفاع کنند و برایش موزیک بسازند. اینها غیر از مواردی مثل youppi x youppi و Skorap، رپرهای الجزایری و بسیاری دیگر در تونس و مراکش و سایر ملل عربی است که این روزها در حمایت از فلسطین خوانده‌اند. باید توجه داشت از آنجایی که رپ در ذات خودش یک موسیقی اعتراضی است، رفتن به سمت این سبک موسیقایی برای دفاع از فلسطین، خود به خود بیان رنج مردم این کشور را از سیاق آه و ناله‌های شکست‌خورده دور می‌کند و می‌تواند ضمن اشاره به تمام فجایع روی‌داده در غزه، روح مقاومت را همچنان زنده نگه دارد.

عبد‌الرحمن الشنطی
عبد الرحمن الشنطی، یک نوجوان ۱۳ ساله فلسطینی اهل غزه است. او در مدرسه‌ای وابسته به سازمان امداد و کار سازمان ملل متحد که برای آوارگان فلسطینی (UNRWA) تدارک دیده شده درس می‌خواند و چنانکه در توییتر خود نقل می‌کند، رپ را از ۹ سالگی شروع کرده است. الشنطی که به امینم غزه معروف است، به شکلی روان و بدون لهجه، رپ انگلیسی را اجرا می‌کند. هدفش رساندن صدای فلسطین به دنیاست. او از دوسال پیش کاملا مشهور است و کلیپ‌های رپ او در مقابل مدرسه‌اش در شهر غزه که میان همکلاسی‌هایش با لباس مدرسه اجرا شد را صدها هزار نفر در شبکه‌های اجتماعی مشاهده کردند و حتی خواننده مشهور رپ انگلیسی، لوکی‌ آن را بازنشر داد. حالا الشنطی در صفحه توییتر خود جدیدترین آهنگش را منتشر کرد که در آن همچنانکه چفیه‌ای فلسطینی (شال المقاومه) را به‌عنوان نماد مقاومت بر گردن انداخته، در حال آواز خواندن و قدم زدن در مقابل خانه‌های ویران‌شده در اثر تجاوزات اسرائیلی ظاهر می‌شود. او این کلیپ را با این جمله همراه کرد: «هفته گذشته برای سرزمین من غزه، بسیار سخت بود. من می‌خواهم جهان از وضعیت فلسطین مطلع شود.» این کودک فلسطینی آهنگ خود را به زبان انگلیسی منتشر کرد و در آن می‌گوید: «ما در مرزهایی پر از درد زندگی می‌کنیم. به چهره مردم نگاه کنید تا زمانی که معنی اخراج از خانه‌هایی را که از دنیا فقط همان‌ها را داشتند، تصور کنید. ما برای خودمان دعا می‌کنیم.» در پشت این کودک فلسطینی گروهی از غزه‌ای‌ها ظاهر می‌شوند که در پی بمباران خانه‌هایشان توسط جنگنده‌های اسرائیلی، تلاش می‌کنند بستگان خود را از زیر آوار بیرون بکشند و به دنبال اموال گمشده خود می‌گردند.

ام سی عبدل
ام سی عبدل، رپر ۱۵ ساله فلسطینی، اولین بار با اولین تک آهنگ خود یعنی «فلسطین» که در جریان یک موج قبلی از درگیری‌ها در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، شوری در فضا به راه انداخت. او سپس نمایش حرفه‌ای خود را در دوحه، به‌عنوان بخشی از برنامه‌های جام جهانی فوتبال در سال گذشته اجرا کرد و به عبارتی قطری‌ها کمکش کردند تا شهرت بیشتری پیدا کند. عبدل سال گذشته آهنگ قدرتمند دیگری را منتشر کرد که به شرح وضعیت اسفناک فلسطینیان می‌پرداخت و در این مدت با تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان آمریکایی و کانادایی قرارداد بسته بود اما اثر جدید او که پس از طوفان الاقصی و در پی آن بمباران بی‌امان غزه منتشر شد، سرنوشت دیگری پیدا کرد. از آنجایی که بلوک غرب در این مرحله از درگیری‌ها همه چیز را حیثیتی‌تر می‌دید، تعارفات را کنار گذاشت و از منظر رسانه‌ای هم تمام‌قد در دفاع از اسرائیل و حمله به فلسطین ظاهر شد. حتی با هر کسی که شایعات درباره رفتار خشن فلسطینی‌ها را افشا می‌کرد، برخورد حذفی و شدیدی شد و طبیعتا‌ ام سی عبدل هم که از خود غزه می‌خواست ندای آن مردم را به گوش جهان برساند، نمی‌توانست از این قاعده صریح و واضح مستثنی بماند. روی همین حساب ویدیوی جدید او با نام «اشغال» که تصاویری از خواندنش درکنار آواره‌های غزه بود و بازدید میلیونی داشت، از همه پلتفرم‌های موزیک جهان حذف شد. حذف موزیک‌های ‌ام سی عبدل از تمام پلتفرم‌های جهانی، هیچ دلیلی نداشت جز اینکه او با همان موزیک رپ و ظاهر کودکانه‌اش، دلایل غیرقابل انکاری درخصوص حقانیت و مظلومیت فلسطینیان و اشغالگری و خشونت صهیونیست‌ها ارائه می‌داد و از آنجایی که هیچ استدلالی برای باطل کردن این بیداری وجود نداشت چاره‌ای جز حذف ویدیوهای رپ این نوجوان باقی نمی‌ماند.

رحاب سلیم
یک خواننده جوان مصری به نام رحاب سلیم که بیشتر در شبکه اجتماعی تیک‌‌تاک شناخته شده و به شهرت رسیده است، تصمیم گرفت برای حمایت از غزه یک قطعه موزیک رپ منتشر کند. خود او می‌گوید به تشویق دوستانش و برای جلب توجه آنها آواز می‌خواند و وقتی یک کاربر دیگر، ویدئویی از او را بازنشر داد که در یوتیوب پنج میلیون بازدید دریافت کرد، به این شکل رحاب سلیم وارد دنیای خوانندگی شد. برخلاف برخی نوجوانان یا جوانان فلسطینی که از ابتدا موضوع کار خوانندگی‌شان رنج مردم فلسطین بود، رحاب سلیم کاملا یک سلبریتی به حساب می‌آمد که از عشق و شاخه‌های انگور و گل رز می‌خواند و تماما متعلق به دنیای سرگرمی یا اصطلاحا بی‌خیالی بود. روی همین حساب حرکت او در انتشار یک موزیک رپ عجیب بود چراکه او را با نوای آوازهایش می‌شناختند و اینکه موضوع چنین قطعه‌ای مقاومت مردم غزه و محکومیت اسرائیل باشد، شگفتی دوم را رقم زد چراکه سلیم این‌گونه به‌طور کامل از قالب یک سلبریتی درآمد و به جریان تعهد و دغدغه‌مندی در هنر پیوست. رحاب سلیم تصمیم گرفت که نام این آهنگ را بگذارد‌ «فلسطین ما را صدا می‌زند» و در بیانیه‌ای اختصاصی برای «الوطن» تاکید کرد که زمان کنونی، مهم‌ترین زمان در مساله فلسطین است و ما باید متحد شویم و حمایت خود را از فلسطین اعلام کنیم. مواضع ما آن چیزی است که زنده است و برای همیشه باقی می‌ماند. ترانه حماسی این قطعه رپ، فلسطینی‌ها را در مقابل نیروهای اشغالگر اسرائیل وصف می‌کند و شهدای کودک و زن که بیشترین شهدای نوار غزه از ابتدای بمباران تاکنون هستند را یادآوری می‌کند. همچنین اشاره‌ای شده است به روزنامه‌نگارانی که خود را در معرض خطر قرار دادند تا صحنه‌ها و تخلفات نیروهای اشغالگر در نوار غزه را منتشر کنند.

عفروتو، مروان پابلو و مروان موسی
چند روز پیش یک خواننده رپ به نام عفروتو، یک استوری را از طریق حساب اینستاگرام خود به اشتراک گذاشت که در آن مروان پابلو و مروان موسی، خواننده‌های رپ عرب را هنگام ضبط آهنگ جدیدی در حمایت از آرمان فلسطین نشان می‌داد. مروان موسی یک رپر اردنی است و مروان پابلو که قبلا با نام داما شناخته می‌شد، خواننده رپ و هیپ‌هاپ مصری اهل اسکندریه است که برای قطعه‌هایی مثل رایگان، قبا، سندباد و چند مورد دیگر شناخته می‌شود. او آلبوم جدیدی با عنوان «آخرین قطعه هنری» را در یوتیوب و پلتفرم‌های مختلف موسیقی منتشر کرد که دقایقی پس از انتشار، بدون اعلام دلیل، حذف شد. این آلبوم با وجود آن حذف شد که ربطی به موضوع فلسطین نداشت و شامل ۱۲ قطعه است و قرار است به‌زودی از طریق کانال یوتیوب و پلتفرم‌های موسیقی دیجیتال مروان پابلو منتشر شود. مروان پابلو خواننده رپ در آخرین کنسرت خود که در سالن المناره اجرا کرد و با روسری مشکی در مقابل مخاطبانش حاضر شد، جنجال زیادی به پا کرده بود. این دومین بار است که مروان پابلو در کنسرت‌های خود با پوشش حجاب در مقابل مردم ظاهر می‌شود. خواننده رپ دیگری که در این عکس سه‌نفره حاضر است، احمد محمد معروف به عفروتو، اهل اسکندریه است. او غیر از این، در اثر دیگری که برای همبستگی با فلسطین با عنوان «ما برمی‌گردیم (به عربی؛ راجعین)» هم شرکت کرده است. این آهنگی است که ۲۵ هنرمند مرد و زن از خاورمیانه و شمال آفریقا را گرد هم می‌آورد. عناصر مختلف هنری از هیپ‌هاپ و رپ تا ریتم‌های عربی و آهنگ‌های عاطفی فولکلور را در هم می‌آمیزد و از طریق یوتیوب ارائه شده و تمام عواید این آهنگ به صندوق امداد کودکان فلسطین اهدا می‌شود.