به گزارش خبرنگار پایگاه خبری مفاز، حجت الاسلام والمسلمین علی محمدی هوشیار، پژوهشگر و کارشناس حوزه فرق و ادیان در دومین جلسه کارگاه مجازی فرقه شناسی که از سوی موسسه بصائر قم درحال برگزاری است، اظهار کرد: جریان هایی چون حزب، گروه، گروهک، طیف، جنبش و فرقه همه در یک نگاه کلی مجموعه ای ساختارمند و مبتنی بر ایدئولوژیک توسط شخص یا اشخاصی پایه گذاری شده و مدیریت می شود که هر کدام می تواند متشکل از چند رکن باشد.
وی با بیان اینکه ارکان سه گانه این جریان ها شامل سرکرده یا مدیر مجموعه، اعضای مجموعه و ایدئولوژی آنان است، افزود: سرکرده در یک فرقه و تشکیلات عنوانی عمومی برای مؤسس و مدیر تشکیلات است که به تناسب نوع و گونه تشکیلات متغییر می شود.
حجت الاسلام محمدی هوشیار بیان کرد: اعضا شامل مجموعه ای از افرادی است که خود را ملزم به رعایت منشور تشکیلات می دانند و برای اینکه اهداف این تشکیلات را محقق کنند سعی دارند به دستورات سرکرده تشکیلات عمل نمایند و از هیچ کوششی هم دریغ نمی کنند.
ایدئولوژی در فرقه‌ها
پژوهشگر و کارشناس حوزه فرق و ادیان با بیان اینکه ایدئولوژی در تعریف غربی‌ها به اندیشه‌های کاذب با مرام نامه‌های دنیوی تعبیر می‌شود، اما در اصطلاحات مسلمانان به یک سری اندیشه‌های معرفتی با مرام نامه دینی گفته می‌شود، ادامه داد: وقتی ایدئولوژی تشکیلاتی اندیشه های معرفتی با مرام نامه های دینی باشد، این تشکیلات صحیح است ولی اگر مبتنی بر تعارف غربی باشد، آن تشکیلات، فرقه نامیده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تعیین و توجه به محیط و جامعه هدف، از ملزومات تشکیلات است، گفت: اینکه تشکیلات با ایدئولوژی مدنظر به دنبال کدام جامعه هدف است و در چه محیطی می خواهد بحث های خود را منتشر کند، امری مهم است.
ضرورت شناخت جامعه هدف فرقه‌ها
پژوهشگر و کارشناس حوزه فرق و ادیان تأکید کرد: زمانی که می خواهیم فرقه ای را بشناسیم علاوه بر ایدئولوژی باید جامعه هدف را نیز بشناسیم که این ایدئولوژی کدام جامعه هدف را مدنظر دارد.
حجت الاسلام محمدی هوشیار با بیان اینکه تعریف‌های متعددی برای فرقه ارائه شده است، عنوان کرد: به گفته راغب اصفهانی واژه فرقه در مورد جمعیت و گروهی گفته می شود که از دیگر مردمان جدا و بریده شدند.
وی با بیان اینکه هرگونه حرکت و جریان دینی که از اصل دین جدا شده و در اعتقادات، شریعت و سیر و سلوک مسیر متفاوتی را دنبال کنند، در قالب فرقه تعریف می شود، عنوان کرد: فرقه مجموعه ای ایدئولوژیک و ساختارمند است که از ادیان و مکاتب اصلی جدا شده و در یک مسیر مشخص حرکت می‌کند.
حجت الاسلام محمدی هوشیار بر ضرورت آشنایی با طبقه بندی انواع فرقه برای شناخت بهتر فرقه تأکید کرد و گفت: فرقه ها از قانون واحدی پیروی نمی کنند و شناخت انواع آن ضروری است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه اولین گروه فرقه‌ها «کلامی» هستند، گفت: در این نوع طبقه بندی به عنوان طبقه بندی ادعایی می توان نام برد، در این گروه فرقه را با توجه به ادعایی که دارد طبقه بندی می کنیم.
پژوهشگر حوزه فرق و ادیان با بابیان اینکه فرقه های کلامی از قدیمی ترین فرقه‌ها بین مسلمانان هستند، تصریح کرد: مؤسسان فرقه های انحرافی کلامی قصد دارند فهم جدیدی از دین را به مخاطب القا کنند و با استفاده از استدلال های کلامی سعی دارند ادعاهای خود را اثبات و ادعاهای دیگران را ابطال کنند.
حجت‌الاسلام محمدی هوشیار عنوان کرد: علم کلام علمی است که به وسیله آن می توان با بیان دلیل و دفع شبهات عقاید دینی را اثبات نمود.
نخستین فرقه‌های کلامی
وی تصریح کرد: تمام فرقه‌های اعتقادمحور که در صدد اثبات حقانیت خود و ابطال باورهای دیگران هستند را می توان در قالب فرقه های کلامی دسته بندی کرد.
پژوهشگر و کارشناس حوزه فرق و ادیان مطرح کرد: پروتستان، کاتولیک و ارتدوکس سه فرقه اصلی مسیحیت است؛ واژه ارتودکس مرکب از دو کلمه «ارتو» به معنای درست و «دُکس» به معنای عقیده صحیح است که از جمله فرقه‌های کلامی به شمار می‌رود.
وی «خوارج» را از اولین فرقه‌های کلامی در اسلام معرفی کرد و افزود: فرقه «موهیسم» نیز از فرقه‌های باستانی چین، فرقه «شیطان پرستی» و «یوگا» در مکتب فلسفی و سنتی هندو و فرقه «احمدالحسن» جزو فرقه‌های کلامی هستند.
