به گزارش پایگاه خبری مفاز، تعدادی از مهندسان لهستانی برای مرمت آرامستان سربازان خود که در انزلی مدفون هستند، دست‌به‌کار شدند و از نزدیک وضعیت قبور را موردبررسی قراردادند. لهستانی ها با هماهنگی وزارت امور خارجه و به همراه نماینده وزارت خارجه در انزلی وارد این شهرستان شدند. تعدادی از سربازان لهستانی در انزلی مدفون هستند و آنها برای انجام کف‌سازی قبور به انزلی آمده بودند و احتمالاً بار دیگر برای اجرای عملیات به انزلی می‌آیند.
شش نفر از مهندسان لهستانی برای برآورد هزینه‌ترمیم، مرمت و نگه‌داری قبور سربازان لهستانی کشته‌شده در جنگ جهانی دو به انزلی سفر کردند و از نزدیک قبرستان ارامنه را مورد بازدید قراردادند.
آرامستان مذکور که مسیحیان بندرانزلی در آن خفته اند، یادگار تلخ جنگ جهانی دوم ۱۹۳۹ ـ ۱۹۴۵ و مربوط به لهستانی‌هایی است که در جنگ جهانی به بندر انزلی پناه آورده بودند، این آرامگاه را می توان به عنوان نماد دوستی ایران و لهستان نامگذاری کرد . بسیاری از مهاجران لهستانی که برای همیشه در بندر انزلی ماندند پس از فوت در تکه زمین مربوط به لهستانی‌ها در آرامستان ارامنه انزلی مدفون شده اند.
در سال ۱۹۴۲، دولت لهستان با اقلیت ارامنه بندرانزلی به توافق رسید که طبق این توافق در آن زمان مالکیت بخش وسیعی از آرامستان ارامنه را در بر می‌گرفت و در همان سال ۶۳۹ تن از لهستانی‌ها در همان‌جا به خاک سپرده شدند که از این تعداد، ۱۶۳ تن نظامی و ۴۷۶ تن غیرنظامی بودند که در انزلی بیمار شده و در گذشتند.
آرامستان ارامنه در انزلی دارای دیواری بلند، در ورودی آهنی و سر دری آجری است که در آن عبارت «گورستان لهستان» حک‌شده و علاوه بر این صلیبی سنگی بر فراز سر در نصب‌شده که در جناحین آن دو عقاب سنگی «نماد لهستان» قرار دارد.
گورها در چهار محوطه مشخص با صلیب‌های چوبین برفرازشان قرار دارند و مدت‌ها پیش لوحه‌ای در وسط آرامستان با این مضمون وجود داشت، «آوارگان لهستان»، آنان که از میهن خود به‌زور تبعید شدند، دلتنگ بازگشت به آشیانه بودند، امّا، بیماری و بینوایی ساییدشان، پس، به‌ناچار اینجا در خاک بیگانه فرو خفتند.
کتیبه دیگر در قبرستان ارامنه مذکور نصب‌شده که مضمون آن این است: «دعای خیر خدا بدرقه راه سربازان، زنان، مردان و کودکان لهستانی باد که از زادگاهشان کوچانده شدند و درراه بازگشت به خانه‌شان، در نتیجه تبعید، زندان و بازداشت در سرزمین غربت درگذشتند و در اینجا مدفون شدند».
در سال ۱۹۵۵، کارگزاری دیپلماتیک جمهوری خلق لهستان، آرامستان را نوسازی و گورها را نوآرایی کرد و سنگ گورها را از سیمان به رنگ میخک و با نام فوت‌شدگان مانند آرامستان تهران آراستند و سپس معبرها و راهروهای بین گورها را با سبزه حصاربندی کردند.
در سال ۱۹۶۴، با ابتکار کارگزاری دیپلماتیک لهستان، لوحه یادبود خراب‌شده مجدداً بازسازی و بنا به موقعیت عصر، کتیبه عوض شد و اکنون نوشته چنین است، به یاد سربازان، زنان، مردان و کودکان لهستانی که هنگام بازگشت به میهن در سرزمین بیگانه درگذشتند و در اینجا به سال ۱۹۴۲ دفن شدند.
آرامستان انزلی دومین آرامستان بزرگ لهستان در ایران بوده که امروزه با ابتکار مرکز مراقبت از یادبودهای دوران جنگ و سفارت لهستان در تهران قرار است این آرامستان بازسازی شود.
