نگاهی به جشن گاهنبار «چهره میدیاریم گاه»

به گزارش پایگاه خبری مفاز، گاهنبار یا گاهبار یا گَهَنبار (به پارسی میانه: گاسانبار) در باورهای مزدیسنی شش «گاه» است، که اهورا مزدا جهان را در آن‌ها آفرید. نخستِ هر گاهی نامی دارد و در یکمٍ هر گاهی جشنی سازند. بدین ترتیب نام شش جشن در شش گاه از سال نیز است، که از با شکوه‌ترین جشن‌های مردمی زرتشتیان اند

. این شش گاه در فروردین‌یشت، بند ۸۶، به ترتیب چنین است: گاه آفرینش آسمان، گاه آفرینش آب، گاه آفرینش زمین، گاه آفرینش گیاهان، گاه آفرینش جانوران و گاه آفرینش مردم.

زرتشتیان در این جشن‌ها به ستایش اهورامزدا و سپاسگزاری از او برای داده‌ها و آفریده‌های نیک اش می‌پردازند. موبد آفرینگان گاهنبار می‌خواند و بر توانگر و ناتوان، دارا و ندار بایسته‌است که در این آیین شرکت کنند.

هدف این، بار دادن یعنی بخشش و دهش و ایجاد همبستگی و همازوری و باخبر شدن زرتشتیان از حال یکدیگر در جامعه است. خویشکاری هر زرتشتی این است، که بخشی از درآمد ش را به داد و دهش و یاری به بینوایان کند. بنا بر این باور بسیاری از نیکوکاران زرتشتی پیش از درگذشت همه یا بخشی از دارایی شان را مانند زمین و باغ و آب و خانه و … وقف مراسم گاهنبار و دهش و یاری به دیگران می‌کنند.

شش چهره گاهنبار، گاه دادودهش است. هریک از جشن‌های شش‌گانهٔ گاهنبارها پنج روز می‌دیرد و بازپسین روز هر گاهنبار مهم‌ترین روز جشن است. این آیین با رای شورای عالی سیاست‌گذاری ثبت میراث معنوی در سیاههٔ آیین‌های ملی ایران ثبت شده‌است.

جشن هر چهره گاهنبار پنج روز است که روز پنجم آن دیگر روزها والاتر است و جشن بزرگ به‌شمار می‌رود. نخست موبدان بخش‌هایی از اوستا به نام آفرین گاهنبار را می‌خوانند، آنگاه سفره عام می‌کشند و هر کس – از نادار و دارا – برسر سفره گاهنبار می‌نشینند و از آن بهره می‌جویند. در هر یک از شش گاهنبار، آیین‌های ویژه‌ای برپا می‌شود و مردم میهمانی برگزار می‌کنند و خورند و دهند تا «کرفه» (ثواب) بسیار برند وگرنه «پادافره» آن را کشند.

پیش از برآمدن آفتاب روز اول هر چهره از گاهان بار، موبدان به همراه دیگر مردم، آیین واژیشت آن گاهنبار را برگزار می‌کنند. چه توانگر و چه بی نوا همه در آن شرکت می‌کنند. آنهایی که خود نمی‌توانند خرج آن را بدهند، باید در آیینی که دیگران برپا می‌کنند یا از درآمد موقوفات است شرکت کنند و از خوان گاهنبار که در همه جا گسترده می‌شود بهره‌مند شوند.

«چهره میدیاریم گاه» از روز ۱۶ «مهر روز» تا ۲۰ «ورهرام روز» دی ماه گاهشمار زرتشتی برابر با ۱۰ تا ۱۴ دی ماه خورشیدی است. این گاهنبار، گاه آفرینش جانوران است و از روز مهر تا ورهرام از ماه دی یعنی از روز شانزدهم تا بیستم دی ماه باستانی (۱۰ تا ۱۴ دی ماه خورشیدی) در ۲۹۰ امین روز سال برپا می‌‌شود.

میدیاریم به معنی میانه آرامش است و زمانی برگزار می شود که هنگام آرامش و استراحت کشاورزان و دامداران است. در باور سنتی زرتشتیان هنگام آفریده شدن جانوران بر روی زمین در این زمان بوده است و اجرای مراسم این گاهنبار مانند سایر گهنبارهای دیگر به مدت ۵ روز ادامه دارد.