به گزارش پایگاه خبری مفاز، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد رودگر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دبیر همایش علمی عرفان اهل بیتی، در نشست خبری تشریح برنامه‌های این همایش، گفت: این همایش با پیام آیت‌الله جوادی آملی و با سخنرانی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدیدالله یزدان‌پناه و حجت‌الاسلام حمید پارسانیا در قم برگزار و گزارشی از مجموعه برنامه‌های این همایش نیز به حاضران ارائه می‌شود.
وی، دهم اسفندماه را زمان برگزاری این همایش عنوان کرد و افزود: همایش علمی عرفان اهل بیتی، بعد از نماز مغرب و عشاء در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار می‌شود که مجمع جهانی و دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع)، مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مرکز پژوهش‌های اسلامی سازمان صدا و سیما و مؤسسه تحقیقاتی انوار توحید در آن مشارکت دارند.
رودگر اضافه کرد: گروهی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره عرفان اهل بیتی تشکیل شد و افرادی چون آیت‌الله خوشوقت و خسروشاهی و … در این گروه عضویت داشتند؛ هدف هم تولید عرفان اهل بیتی برگرفته از کتاب و سنت و به تعبیری عرفان ثقلینی بود و فعالیت‌هایی در قالب حلقات علمی و برخی نشست‌ها و مقالات و کتب صورت گرفت. این گروه در طول این بیش از دو دهه به صورت نسبی در نیل به اهدافش موفق بوده است.
دبیر همایش عرفان اهل بیتی بیان کرد: برای این همایش یکسری سیاست‌های راهبردی تعریف کردیم، از جمله اینکه صاحبنظران و بزرگان علمی حوزه را وارد این بحث کردیم و با مخالفان، موافقان و منتقدان گفت‌وگوهایی داشتیم؛ فرصت کرونا هم زمینه خوبی برای ما ایجاد کرد تا در یک توسعه زمانی با بسیاری از افراد مصاحبه و نشست داشته باشیم.
وی با بیان اینکه از جمله گفت‌وگوها با مراجع عظام تقلید، دو جلسه گفت‌وگو با آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی است، افزود: همچنین گفت‌وگو در دو جلسه با آیت‌الله العظمی جوادی آملی و آیت‌الله العظمی مظاهری، آیت‌الله گرامی صورت گرفت.
رودگر بیان کرد: جلسه با مرحوم آیت‌الله ناصری در اصفهان و مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی، در چگونگی و چرایی عرفان اهل بیتی و مسائل بنیادی و گفت‌وگو با آیت‌الله سیدان در مشهد از دیگر کارهای صورت‌گرفته برای همایش است. این بزرگواران در همان سه طیف مخالفان، موافقان و منتقدان قرار دارند؛ سه جلسه در خدمت آیت‌الله تحریری، دو جلسه با آیت‌الله کمیلی که مدعی عرفان اهل بیتی است و جلساتی نیز با آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، آیت‌الله علی‌دوست، آیت‌الله رمضانی حجت‌الاسلام خسروپناه، همچنین دکتر دینانی، اعوانی و یثربی داشتیم.
منابع عرفان اهل بیتی
دبیر همایش با اشاره به قرائت‌های مختلف از عرفان اهل بیتی، تصریح کرد: مقصود ما از عرفان اهل بیتی، عرفانی است که منبع آن کتاب و سنت، روایات مأثور ائمه(ع)، ادعیه و نیایش‌ها و … است که در ادبیات حوزوی به قرآن ناطق، ساعد و صامت معروف است و در کنار آن سبک و سیره زندگی معنوی معصومان(ع) هم مورد توجه است. نحوه مواجهه ما با این منابع، اجتهادی است. عرفان اهل بیتی که ما از آن سخن می‌گوییم، در مواجهه سلبی با عرفان تاریخی مصطلح موجود که قرون متمادی بر آن گذشته است، نخواهد بود.
رودگر با بیان اینکه برخی عرفان اسلامی مصطلح موجود را عرفان اسلامی نمی‌دانند بلکه آن را عرفان دخیلیه و اسلامیزه می‌دانند، گفت: این افراد ریشه چنین عرفانی را در هند، یونان باستان و … می‌دانند ولی عرفا برای اینکه متهم به ضد اسلام نشوند، استناداتی هم به قرآن و روایات داده‌اند و امروز بیش از ۸۰ سال از عمر این قرائت می‌گذرد که سردمدار این اندیشه، رهبران و پیروان مکتب تفکیک هستند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: عرفان اهل بیتی، در مقام تولید از منابع وحیانی استفاده می‌کند که سرچشمه آن کتاب و سنت است و در مقام تبیین از این عرفان مصطلح موجود کاملاً بهره‌برداری می‌کند. از قرن هشتم تا عصر کنونی هر قدر زمان گذشته است، عرفان بیشتر اهل بیتی و شیعی شده است و ما نمی‌توانیم این عرفان سترگ و غنی را نادیده بنگاریم و کنار بگذاریم.
وجود برخی خطاها در عرفان اسلامی
وی افزود: ما معتقدیم عرفان اهل بیتی با عرفان اسلامی نسبت عام و خاص من وجه دارند، یعنی رابطه این‌همانی و این نه آنی بین این دو را قبول نداریم و بر این باوریم که عرفان اسلامی ما محصول زحمات زیاد علما و عرفای اسلامی و نتیجه کشف و شهود آنان است، همچنین این عرفان موجود نیاز به احیای آرایشی، ایجابی، پپرایشی و سلبی دارد زیرا خطاهایی در عرفان موجود صورت گرفته است.
رودگر با بیان اینکه از اهداف ما گفتمان‌سازی در این عرصه است، اظهار کرد: ایجاد گفتمان در سطح مراجع و استادان و حتی دانشجویان و دانشگاهیان انجام شده است و تنها در شبکه ۴ سیما بیش از ۹۰ جلسه در این باره داشتیم؛ همچنین با شبکه عربی حیرت هم جلسه مفصلی داشتیم و در فضای مجازی هم نشست‌های متعددی در این باره برگزار کردیم.
دبیر علمی همایش اضافه کرد: از آنجا که هنوز برخی نشست‌ها ادامه دارد، مجموعه مقالات همایش را منتشر نکرده‌ایم، ولی کتاب و مجله‌ای در این باره رونمایی خواهد شد. تجربه عرفانی در کتاب و سنت، عوامل و موانع، اسرار عرفانی نماز و هستی مراتبی از جمله آثاری است که رونمایی خواهد شد، همچنین یک شماره افق حوزه هم به این بحث اختصاص دارد.
طرح عرفان قرآنی عترتی توسط علامه طباطبایی
رودگر در پاسخ به این پرسش ایکنا مبنی بر اینکه «عرفان تولیدشده توسط علما و عرفای اسلامی تفاوت زیادی در برخی موارد با عرفان اهل بیت(ع) دارد زیرا برخی عرفای ما یکسری کارهای عجیبی کرده‌اند که اصلاً در زندگی ائمه(ع) وجود نداشته است در این صورت چگونه عرفان اسلامی را مساوی با عرفان اهل بیتی می‌دانیم؟»، اضافه کرد: این پرسش نیازمند یک نشست و مصاحبه است ولی اجمالاً اینکه ما معتقدیم عرفان اسلامی به خصوص هرقدر به عصر جدید نزدیک‌تر می‌شویم، در کسانی مانند امام و علامه طباطبایی، این انطباق بیشتر است. علامه طباطبایی عرفان قرآنی و عترتی را مطرح فرمود.
وی افزود: اگر در زندگی ائمه(ع) و برخی صحابه ایشان بنگریم، رفتارهای آنان هم به نحوی قابل توجیه است گرچه همیشه در طول تاریخ افراط و تفریط‌هایی پیرامون هر موضوعی از جمله عرفان وجود داشته است که علامه طباطبایی در نشست با هانری کربن مقداری از این بحث را تفصیل داده و تبیین کرده است.
رودگر تصریح کرد: در مجموع ما معتقدیم عرفان اهل بیتی هم در منبع، هم در روش و میزان حجیت و اعتبار علمی با عرفان مصلطلح تفاوت‌هایی دارد؛ از جمله در بحث اجتماعی‌بودن این طور نیست که عرفان اسلامی، اجتماعی نباشد و بنده کتبی هم در این باره نوشته‌ام.
وی با بیان اینکه چندین کرسی و هم‌اندیشی و پیش‌نشست هم برای این همایش برگزار شده است، گفت: چندین دورهمی علمی با حضور دانشجویان هم از دیگر برنامه‌های مقدماتی این همایش بوده است. همچنین سعی شده در سطوح مختلف بحث عرفان اهل بیتی دنبال شود و در رساله‌های سطوح مختلف حوزه و دانشگاه نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم به بحث عرفان اهل بیتی پرداخته شده است.
رودگر گفت: البته گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در سطح عرفان‌های نوظهوری که در کشور وجود دارد، کارهای علمی انجام داده است.
