به گزارش پایگاه خبری مفاز، یکی از جاذبه‌های دیدنی و مهم شهر قزوین را می توانید در اواسط کوچه دارایی و در یک کوچه بن بست پیدا کنید، انتهای این کوچه یک حیاط کوچک که ۲ مقبره با سنگ‌های عمودی در آن واقع است و در میان حیاط، ساختمان یکی از کوچکترین کلیساهای کشور در آن قرار دارد.
اگرچه ساختمان‌های اطراف متعلق به دوره معاصر هستند اما آجرهای قرمز رنگ کانتور و زمین سنگچین شده هنوز آن را در حال و هوای قاجاری نگه داشته است.
ساختمان این کلیسا با همه کوچکی خود، اما به لحاظ معماری در رده ساختمان‌های ساده قرار نمی‌گیرد، پنجره های نعل اسبی و سقف شیروانی و آجرچینی دیوارها همه حس و حال بناهای تاریخی را دارد.
از ضلع غربی ساختمان می‌شود با بالا رفتن از چند پله و عبور از بالکن کوچک با ستون‌های چوبی وارد سالن اصلی کلیسا شد، سالنی باریک و کوچک که می‌تواند عبادتگاه تنها چند نفر باشد.
۲ طرف سالن ۲ اتاق کوچک در ضلع شمالی و جنوبی ساختمان واقع شده و وجود صلیبی که رویش یک خط اریب است، نشان از این دارد که این کلیسا متعلق به مسیحیان ارتدکس است.
کانتور یعنی ساختمان اداری
راضیه رحمانی، راهنمای گردشگری درباره کلیسای کانتور می گوید: در گذشته محوطه نسبتا وسیــعی در شمال محله پنبه ریسه واقع بود که اینک به خیابان‌های دارایی، بوعلی و خیام محدود می‌شود و با ساختمان سازی از بین رفته است، اما این منطقه در اواخر دوره قاجار در اختیار اتباع دولت روس قرار داشت.
وی که گردشگران زیادی را به این مکان برده است، توضیح می دهد: این منطقه علاوه بر ساختمان کنسولگری روسیه در قزوین، تاسیسات دیگری نظیر منبع آب، سالن تئاتر و یک سالن را نیز در برداشت که برای استفاده مهندسان و کارکنان روسی شاغل در پروژه راه شوسه قزوین – رشت و انزلی احداث شده بود.
رحمانی ادامه می‌دهد: از دیگر بناهای این قسمت از شهر ،کلیسای کوچکی بود که در جنوب شرقی این مجموعه واقع شده و به نام “کلیسای کانتور” شناخته می شود.
به گفته این راهنمای گردشگری، در این اثر پلان چندضلعی نامنظم، نمای آجری قرمز، پوشش شیروانی گنبدها به همراه آجر لعابدار و نوآوری در فرم های تزیینی هندسی، معماری کاملا متفاوتی با سایر بناهای استان ایجاد کرده است.
رحمانی درباره ویژگی های معماری این بنا اظهار کرد: اجرای طاق و قوس در داخل بنا چشمگیر است و این طاق و قوس در طاقچه‌ها، ورودی‌ها و سرسرا دیده می‌شود، همچنین تزیینات گچبری جالبی نیز در داخل و قسمتی از نمای بیرونی غربی به کار رفته است، از بیرون ۲ طرف در ورودی با گچبری برجسته، نقش صلیبی را در داخل تاج گلی درآورده و به این ترتیب تنها قسمت نمای بیرونی را که آجری نیست، به شکل متفاوتی تزیین کرده‌اند.
وی اشاره می کند: نمای بیرونی کلیسا با آجر قرمز پوشیده شده و اطراف تمامی پنجره ها ۲ ردیف آجرکاری برجسته استفاده شده است، همچنین در ضلع جنوبی سه و نیم ستون استوار برج مانندی در محل تقاطع اضلاع بنا سر برآورده و سرستون های آن را با آجرکاری برجسته حلزونی شکل تزیین شده که در بالای آن و فاصله بین ستون‌ها یک نوار آجرکاری برجسته به صورت هشتی شکل و عرض نیم متر به چشم می‌خورد.
رحمانی ادامه می دهد: برج ناقوس در ضلع غربی کلیسا قرار گرفته است، یک چهارطاقی ساده که برروی دهلیز ورودی بنا شده و در چهار ضلع، پنجره‌های نعل اسبی قرار دارد، بــر بالای پنجره‌ها یک ردیف آجرکاری برجسته به صورت هشتی انجام شده و در جلوی پنجره‌های ضلع شمالی و جنوبی برج، ۲ و نیم ستون متصل به دیوار و ۲ ستون استوانه ای پیش آمده به جنبه تزیینی آن کمک کرده است، با این نکته که بر روی این چهارطاقی یک بنای هشت ضلعی کوچکتر قرار دارد که محل نواختن ناقوس بوده است.
وی، پوشش این برج را گنبدی فیروزه ای می داند که از گردنی کشیده برخوردار است و در مورد ۲ مقبره موجود در محوطه، تصریح کرد: آرامگاه یک خلبان روسی و یک نیروی نظامی دیگر نیز در محوطه جنوبی کلیسا واقع شده است.
این کلیسا در داخل محوطه کانتور توسط شرکت راهسازی روس‌ها پیش از جنگ جهانی اول بنا شده و بعد از جنگ جهانی اول محوطه کانتور در اختیار ادارات راه، دارایی، فرهنگ و ثبت احوال قرار گرفت.
صلیب شکسته بر دیوار کلیسا
حسین طحان، تاریخ پژوه نیز در رابطه با این کلیسا توضیح می دهد: در دوره ناصرالدین شاه که مقرر می شود جاده شوسه قزوین به رشت احداث شود، روس ها خیلی پررنگتر در قزوین قرار می گیرند و مجموعه بناهای مختلفی در قزوین درست می کنند که کلیسای کانتور، عمارت شهرداری، اداره راه در پارک مشاهیر و یک منبع آب از آن زمان هنوز باقی مانده است.
وی در رابطه با کلیسای کانتور اظهار کرد: این کلیسا یکی از کوچکترین کلیساهای ایران شناخته می شود که کلیسای پیروان ارتدکس است و نشان آن نیز یک صلیب شکسته است.
طحان، ناقوس کلیسا را برآمده از زنگ زورخانه در آیین “میتراییسم” می داند و معتقد است محراب کانتور مانند سایر کلیساها رو به سمت شرق است و فضای آن فضای دوره قاجاری تا اوایل پهلوی را یادآوری می کند.
طحان نیز مانند رحمانی، ۲ مقبره موجود در محوطه کلیسا را متعلق به ۲ نیروی نظامی روس می داند که در زمان اقامتشان در ایران از دنیا رفته اند و همین جا نیز دفن شده اند.
وی در توضیح نامگذاری این کلیسا، می گوید: کانتور به معنای ساختمان اداری در زبان روسی است و از آنجایی که کلیسا در محوطه اداری ساخته شده بود این نام را بر آن نهاده اند.
این تاریخ پژوه توضیح می دهد: در سال ۱۹۱۶ میلادی روس ها قزوین را اشغال می کنند و مدتی بعد و در ۱۹۱۷ موسیلینی اعلام می کند که انجام کلیه مراسمات مذهبی در کشورهای اشغالی ممنوع است، اما وقتی این منع برداشته می شود، روس ها در فضای اداری خود و زمین هایی که در اختیار داشتند این کلیسا را احداث می کنند تا به مراسم مذهبی خود بپردازند.
قزوین سه کلیسا دارد
پس از کانتور ۲ کلیسای دیگر نیز در قزوین ساخته شد، کلیسای فعلی ارامنه که هرپسیمه مقدس خوانده می شود که در سال ۱۲۸۷ و به دلیل افزایش حضور ارامنه در قزوین و کوچک بودن کلیسای قبلی با همت کشیش هارویتون درمیسروپیان در زمین موقوفه ای توسط هوانس بارسقیان ساخته شده و دارای نمازخانه، سالن اجتماعات و یک مدرسه است.
این کلیسا در خیابان طالقانی قرار دارد و درب دیگری نیز از خیابان خیام به آن باز می شود، آنطور که دبیرسیاقی در کتاب خود نوشته است، ساختمان کلیسا بنایی آجری است که طرحی مبتنی بر محورهای چلیپایی دارد و فضای اصلی آن مستطیلی شکل است که چهار ستون رفیع در داخل آن بنا شده و با قوس های نیزه دار به هم پیوسته است، محراب کلیسا نیز در ضلع شرقی آن قرار گرفته و برج ناقوس در جانب غربی آن قرار دارد.
همینطور کلیسای مریم مقدس که متعلق به آسوریان ساکن قزوین است، دیگر کلیسای شهر قزوین به حساب می‌آید که در خیابان طالقانی قرار دارد و برای مراسم مذهبی آسوری – کلده‌ای‌های مهاجر که در قزوین سکونت داشتند به سال ۱۹۱۵ میلادی توسط ماریوحنا پایه گذاری شد و تا اکنون نیز پا برجا مانده است.
آسوریان قزوین علاوه بر این کلیسا مدرسه مستقلی نیز داشته اند، این کلیسا در خیابان طالقانی قزوین و روبروی مدرسه ارامنه واقع شده و مسیحیان آسوری که تا دهه ۵۰ خورشیدی تعداد آنان نسبتا زیاد بوده، در آن به انجام مراسم مذهبی می‌پرداختند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مهاجرت گروهی از آسوریان قزوین به تهران و خارج از کشور، این کلیسا رونق خود را از دست داد و در حال حاضر روزهای یکشنبه درهای کلیسای آسوریان قزوین با حضور کشیش اعزامی از تهران، همچنان به روی پیروان این آیین گشوده است و مراسم مذهبی در آن برگزار می شود.
