شاهدان یهوه در قزاقستان

به گزارش پایگاه خبری مفاز، تا سه ماهه اول سال 2024 میلادی، 61 انجمن مذهبی شاهدان یهوه در قزاقستان ثبت شده است. تعداد کل اعضای فعال آنها، طبق داده های موجود در وب سایت خود شاهدان یهوه، در مجموع بیش از 17 هزار نفر است، شاهدان یهوه در کشور حدود 20 هزار نفر هستند که در 229 جماعت متحد شده اند.

علیرغم این واقعیت که شاهدان یهوه در قزاقستان به طور قانونی فعالیت دارند، مشاهده پیشینه اطلاعات منفی مرتبط با فعالیت های آنها دشوار نیست. برای مثال، در اینجا به تیترهای رسانه های قزاقستان برای سال های 2017-2024 مرور کنیم: “به دلیل نافرمانی، آنها مورد تحقیر قرار می گیرند – داستان یک شاهد سابق یهوه”، “شاهدان یهوه پس از ممنوعیت در روسیه در قزاقستان فعال تر شده اند”، وحشتناک ترین اقدامات طرفداران شاهدان یهوه در قزاقستان، “شاهدان یهوه در آلماتی مظنون به پدوفیلی هستند”، “شاهدان یهوه به دلیل آسیب رساندن به سلامت روانشان با مراجعه به دادگاه از این انجمن بیش از 2 میلیون تنگه اخذ نموده اند” ، «شاهدان یهوه به آپارتمان‌ها در شهر رودنی یورش می‌برند». اکثر این مقالات با لحن اتهامی نوشته می شوند، در موارد نادری که مطالب به صورت متعادل ارائه می شود، ممکن است دلیل انتشار با یک رویداد منفی همراه باشد. آیا می توان درباره انگ زدن به شاهدان یهوه در قزاقستان صحبت کرد و اگر چنین است، خود شاهدان یهوه چگونه در تلاش برای غلبه بر آن هستند؟ به این سوالات کارشناسان و مرکز مسیحی شاهدان یهوه در قزاقستان پاسخ می دهند.

آیا تعصب وجود دارد و از کجا می آید؟

اوگنی ژوتیس فعال حقوق بشر و مدیر دفتر بین‌المللی حقوق بشر قزاقستان، در پاسخ به سوالی درباره وجود انگ اجتماعی علیه شاهدان یهوه، پاسخ می‌دهد: «البته که وجود دارد». او سه عامل در شکل گیری این وضعیت را شناسایی می کند.

عامل اول، نگرش دولت است که حوزه دینی را «مشکوک، تهدیدآمیز و نیازمند کنترل» می‌بیند.

این متخصص توضیح می دهد: علیرغم این واقعیت که دولت ما سکولار است (و در نتیجه نسبت به اشکال مختلف زندگی عمومی بی طرف است)، دین را برجسته می کند، زیرا از دیدگاه آنان، این حوزه ای است که مردم را بسیج می کند. این نظر را از گذشته شوروی به ارث برده است که اکنون با تهدیدات تروریستی پوشانده شده است. به همین دلیل است که ما کمیته ویژه امور مذهبی و قانون جداگانه فعالیت های مذهبی داریم، انجمن های مذهبی در قانون مدنی از سایر انجمن های عمومی متمایز است و ادبیات مذهبی مشمول سانسور است و بدون نتیجه گیری کارشناس مذهبی قابل توزیع نیست”

عامل دوم، وجود رقابت بین ادیان حاکم که «توسط دولت به رسمیت شناخته شده» است، اقلیت های مذهبی و  دین گرایی (میل به جذب دیگران به اعتقاد خود) است.

به گفته اوگنی ژوتیس، فرض بر این است که همه اسلاوها اعضای کلیسای ارتدوکس روسیه هستند و همه مسلمانان تابع اداره دینی مسلمانان قزاقستان هستند. هنگامی که تعداد زیادی از کلیساهای نو مسیحی ظاهر شدند  و نمایندگان گروه قومی تشکیل دهنده دولت به آنها متوسل شده اند،  وضعیت متشنج شد. ادیان حاکم به دولت فشار آوردند تا به رقبای آنها آزادی ندهد. این امر به طور غیرمستقیم اقلیت های مذهبی را سرکوب می کند.

در این زمینه، به گفته ژوتیس، زنجیره «کلیشه‌ها – تعصبات – انگ زدن – تبعیض» ظاهر می شود.

این فعال حقوق بشر معتقد است: «نگرش منفی نسبت به شاهدان یهوه از فدراسیون روسیه می آید، جایی که آنها ممنوع شده اند و زمینه اطلاعاتی خاصی ایجاد می کند. و این پس‌زمینه کلیشه‌هایی که می‌توانستند بی طرفانه باشند، از طریق پیش‌داوری‌هایی که در رسانه‌ها دامن می‌زند، منجر به انگ و تبعیض می‌شود.»

نفوذ روسیه به عنوان عامل افکار عمومی

تأثیر روسیه بر شهرت شاهدان یهوه قزاقستان در تحقیق «دیدگاه‌های ارزش‌ها و باورهای شاهدان یهوه در جمهوری قزاقستان»، تالیف جامعه‌شناسان آلدیار اوئزبک و سریک بیسمبایف نیز دیده می‌شود. در آوریل 2017، دادگاه عالی فدراسیون روسیه سازمان مذهبی “مرکز اداری شاهدان یهوه در روسیه” را افراطی اعلام کرد و فعالیت تمام 395 شعبه این مرکز در قلمرو این کشور را ممنوع کرد.

آلدیار اوئزبک می گوید: «این ممکن است یکی از دلایلی باشد که به شاهدان یهوه در جامعه قزاقستان با احتیاط نگاه می شود. افزون بر این، قزاقستان مکرراً قوانینی را از روسیه  گرفته است، در این زمینه، شاهدان یهوه ممکن است نگران باشند که آنها در کشور ما نیز ممنوع شوند.

سریک بیسمبایف توجه را به این واقعیت جلب می کند که همه سازمان های مذهبی غیر اصلی در قزاقستان با محدودیت هایی روبرو هستند. پس از حملات تروریستی که در سال 2011 در قزاقستان رخ داد، مقررات با تصویب قانون “فعالیت های دینی و انجمن های مذهبی” تشدید شد. قانون ثبت اجباری انجمن های مذهبی، قوانینی برای توزیع ادبیات دینی، برگزاری جلسات و سایر انواع فعالیت ها معرفی شد.

سریک بیسمبایف خاطرنشان می کند: «از آن زمان، اصلاحاتی به طور منظم در قانون صورت می گیرد که زندگی سازمان های مذهبی را پیچیده می کند.  وضعیت شاهدان یهوه با این واقعیت بدتر می شود که آنها در فدراسیون روسیه ممنوع شده اند و تبلیغات آنها را به عنوان یک فرقه هدف قرار می دهد. این روایت به ما سرازیر می‌شود: ما در یک فضای اطلاعاتی به زبان روسی زندگی می‌کنیم و آنچه در همسایگان ما اتفاق می‌افتد بسیار بر ما تأثیر می‌گذارد.»

آیا می توان کاری در این مورد انجام داد؟

حداقل شاهدان یهوه تلاش می کنند. مثلا، یک مطالعه جامعه‌شناختی درباره دیدگاه‌ها و ارزش‌های شاهدان یهوه، که برای انجمن مذهبی منطقه‌ای «مرکز مسیحی شاهدان یهوه» انجام شده است، شبیه ابزاری برای گفتگو با دولت و کارشناسان می باشد. توجه ویژه ای به کلیشه هایی در مورد شاهدان یهوه دارد که به خاطر آنها مورد انتقاد عمومی قرار می گیرند، به عنوان مثال، در مورد طرد هم دینان سابق، در مورد امتناع از انتقال خون، و غیره.

آلدیار اوئزبک می گوید: «تحقیق مستقل درباره شاهدان یهوه نه تنها به درک شیوه زندگی و ارزش های آنها کمک می کند، بلکه فرصت گفتگوی سازنده با دولت (وزارت مربوطه) و جامعه را نیز فراهم می سازد».

سریک بیسمبایف می‌گوید: « با کمک ارائه نتایج تحقیقات، شاهدان تلاش می‌کنند دولت را متقاعد کنند که خوب هستند.»

به نظر وی، ممکن است هدف آنها، اطلاع رسانی به مخاطبان گسترده ای در مورد جامعه خود باشد: جامعه علمی، رسانه ها، شهروندان عادی. دولت تنها یکی از ذینفعان است.

به گفته بیسمبایف، سیاست عدم مشارکت، شاهدان را در فعالیت‌های اجتماعی خود محدود می‌کند، اما آنها فعالانه از طریق وکلا با سازمان‌های دولتی مربوطه در تعامل هستند و در نتیجه سعی در دریافت بازخورد دارند.

بیسمبایف می گوید: « آنها بیشتر در موارد خاص با دولت و جامعه ارتباط برقرار می کنند. تا آنجایی که می دانم، شاهدان سعی می کنند وقتی مطالب منفی درباره آنها در رسانه ها ظاهر می شود، فورا واکنش نشان دهند. آنها همچنین برای روشن سازی بعضی مقررات قوانین به دولت مراجعه می کنند تا از دعاوی یا دعوا جلوگیری کنند.»

خود شاهدان یهوه در این مورد چه فکر می کنند؟

مرکز مسیحی شاهدان یهوه در قزاقستان تایید می کنند که آنها احساس انگ اجتماعی دارند.

اداره اطلاعات عمومی مرکز با تاکید بر اینکه خبرنگاران به ندرت برای کسب اطلاعات به آنها مراجعه می کنند، می گویند: “متاسفانه همینطور است. رسانه ها اغلب به شاهدان یهوه انگ می زنند و به اشتباه ما را «فرقه» یا «کیش» می نامند. چنین اصطلاحات تبعیض آمیزی که در واقع در بسیاری از موارد سخنان نفرت انگیز است، عمدتاً از تبلیغات ضد مذهبی شوروی وام گرفته شده است.

شاهدان می‌گویند که مطالب رسانه‌ای می‌تواند آنها را نه تنها به صورت آشکار، بلکه به طور پنهان نیز بدنام کنند. به عنوان مثال، در مطالب ویدئویی  با استفاده از کلمات، موسیقی پس زمینه و لحن صدای ترسناک، فضای خطرانگیز ایجاد می کنند.

مرکز خاطرنشان می کند: «جالب است که رسانه ها گاهی از تصاویر و ویدئوهای گروه های مذهبی دیگر برای نشان دادن فعالیت های ما استفاده می کنند.»

آنها متذکر می شوند که اگر یکی از شاهدان یهوه (یا حتی شخصی که صرفاً در جلسات مذهبی آنها شرکت می کند) درگیر دعوی شود، وابستگی مذهبی او در گزارش های خبری تاکید می شود، صرف نظر از اینکه به موضوع مربوط باشد یا خیر. اگر شاهد یا بیمار بخواهد از حق انتخاب شخصی در امور مراقبت های بهداشتی استفاده کند، در بیانیه مطبوعاتی بیمارستان ممکن است بر وابستگی مذهبی بیمار تأکید شود.

به گفته وی، مواردی وجود داشته است که از مدیران مؤسسات آموزشی خواسته شده است که گزارش دهند که چه تعداد از «دانشجویان درگیر در جنبش های مخرب دینی» در این مؤسسه تحصیل می کنند و فهرست چنین جنبش‌های مخربی شامل شاهدان یهوه می‌شد.

به عنوان نمونه دیگری از انگ زدن، آنها به یک ویدیو و بروشورهایی با موضوع تبلیغ مذهبی اشاره می کنند که در پاییز 2023 در آلماتی توزیع شده است. به گفته آنها، بروشور ها در نزدیکی ساختمان های مذهبی شاهدان یهوه بین افرادی که از مراسم یکشنبه بازمی گشتند، توزیع شد.

به نظر می رسد که این مطالب برای هشدار در مورد فعالیت های تبلیغی غیرقانونی (آنچه بدون اجازه دولت انجام می شود) طراحی شده است، اما به جای آن در این بروشروها تمام فعالیت های تبلیغی دینی بی اعتبار می شود (چه قانونی و چه غیر قانونی باشد). هیچ جنبش مذهبی در آنها نام برده نشده است، در عین حال، ویدیو با فهرستی از کلیشه های منفی که اشاره به شاهدان یهوه دارد به پایان می رسد.

اقداماتی که شاهدان یهوه برای غلبه بر انگ انجام می دهند

به قول خودشان، آنها “تلاش ویژه ای برای اطلاع رسانی به مردم، مقامات، فعالان حقوق بشر، دانشمندان و رسانه ها در مورد خود و همچنین ماهیت صلح آمیز و قانونی فعالیت های خود انجام می دهند.” برای این منظور، در سال 2019، یک بخش اطلاعات عمومی در مرکز اصلی شاهدان یهوه در آلماتی ایجاد شد.

آنها به عنوان بخشی از فعالیت های اطلاع رسانی خود، «روزهای درهای باز» را ذکر می کنند که در سال های 2018-2019 در قالب  16 برنامه در 14 شهر قزاقستان برگزار شد.

به گفته مرکز شاهدان، از این برنامه ها چند هزار نفر بازدید کردند. این رویدادها فرصتی را برای مقامات دولتی، روزنامه‌نگاران و دانشمندان و همچنین عموم مردم فراهم کرد تا در مورد تاریخ و فعالیت‌های شاهدان یهوه در قزاقستان اطلاعات کسب کنند.

روش دیگر غلبه بر انگ، همکاری با دین شناسان است. شاهدان ادعا می کنند که “در صورت درخواست متخصصان علوم دینی و اجتماعی، که متعاقباً از آن در کارهای تحقیقاتی دانشگاهی خود استفاده می کنند، با کمال میل اطلاعات دقیقی را ارائه می دهند.” به عنوان مثال، آنها به کار تحقیقاتی آرتور آرتمیف در مورد شاهدان یهوه در قزاقستان اشاره می کنند که در سه نسخه منتشر شده و به زبان های انگلیسی و قزاقی ترجمه شده است.