به گزارش پایگاه خبری مفاز، از ابتدای تاسیس تصوف بزرگان این جریان برای شاگردان خود آدابی را مشخص کرده تا بر اساس آنها طی طریق کرده و به زعم خویش به مقامات بالای عرفانی دست پیدا کنند. این دستورات در مقطعی از زمان به صورت شفاهی بوده ولی بعدها بزرگان متصوفه برای ایجاد نظم و کمال در این مسیر به تالیف کتاب هایی درباره مقامات و مراتب و آداب صوفیانه دست زده اند که از آن جمله می توان به کتاب اللمع فی التصوف ابونصر سراج که در بردارنده احوال و مقامات و منازل سیر و سلوک است اشاره کرد. همچنین منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری که در بردارنده منازل و مقاماتی است که یک صوفی باید طی کرده تا به نهایت راه برسد.
اقطاب دراویش گنابادی نیز کتاب هایی را به رشته تحریر در آورده اند. ازجمله کتاب پند صالح که توسط محمد حسن بیچاره بیدختی (صالح علیشاه) قطب سی و ششم سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی تالیف شده است. این کتاب از زمان تألیف، تاکنون یکی از مهمترین کتاب‌ها در این فرقه است که دربردارنده دستورالعمل های عمومی برای پیروان این فرقه بوده است.
اقطاب بعد از صالح علیشاه نیز توجه ویژه ای به این کتاب داشته اند. در اهمیت این کتاب می توان به مقدمه ای که سلطان حسین تابنده (رضاعلیشاه) جانشین صالح علیشاه، در مقدمهٔ چاپ سوم آورده است اشاره کرد که می نویسد: «رساله شریفه پند صالح که دستور عمومی از طرف حضرت مستطاب والد جلیل جناب آقای حاج شیخ محمدحسن صالح علیشاه برای فقرای سلسله علیه نعمت‌اللهیه می‌باشد، از بهترین رساله‌ها است که تاکنون نوشته شده و خودی و بیگانه از مطالعه آن بهره‌مند گردیده و هرکس دیده پسندیده و می‌توان گفت تاکنون رساله‌ای با این اختصار و جامعیت کمتر نوشته شده است…»(1)
البته باید تذکر داد که این کتاب در مقابل دیگر آثار برخی از بزرگان صوفیه در سطح بسیار پایینی قرار دارد، به شکلی که قابل مقایسه با آن آثار نمی باشد.
رضا علیشاه در مقدمه کتاب تذکر می دهد که مطالب، مختصر می باشد ولی مولف به دلایلی اجازه شرح کتاب را نداده است و می نویسد: «جا دارد که شرح های مفصل علمی بر آن نوشته شود ولی از نظر اينکه مورد استفاده عموم واقع گردد با نوشتن شرح، موافقت نفرمودند و فقط برای توضيح بعضی مطالب آن اجازه فرمودند که حضرت عالم عارف ربانی آقای محمد مهدی مجتهد سليمانی تنکابنی ادام ال توفيقاته … که از مشايخ بزرگ سلسله ما و از مجتهدين مسلم می باشند بعضی مطالب را با عبارات ساده که همه کس از آن استفاده کنند اختصارا توضيح داده به عنوان پاورقی بنويسند» (2)
نورعلی تابنده اگرچه مکرراً طالبین و پیروانش را به مطالعه این کتاب توصیه کرده است ولی برخلاف نظر صالح علیشاه قطب این فرقه و مولف کتاب عمل کرده و بر کتاب پند صالح شرحی نوشته است و با توجه به نهی صالح علیشاه، این اقدام تابنده در نوشتن شرح هیچ گونه توجیهی ندارد و بدون رضایت مولف کتاب است.
اگرچه اقطاب گنابادی از این کتاب به عنوان یکی از پشتوانه های علمی و عرفانی این سلسله یاد می کنند و آن را کتاب سیره عملی خود میدانند ولی این مسئله در حد ادعاست چرا که پیروان این فرقه آنچنان اعتنایی به سخنان و دستورات موجود در این کتاب نکرده و مواردی از خلاف عمل به این کتاب در بین پیروان این فرقه دیده شده است، کما اینکه نورعلی تابنده برخلاف نظر مولف کتاب، اقدام به نوشتن شرحی بر این کتاب نموده است و یا موارد متعدد دیگری که می بینیم سخنان مولف و قطب این فرقه مورد توجه و عمل قرار نگرفته است.
پی نوشت:
(1) صالحعلیشاه گنابادی، محمدحسن، رسالهٔ پند صالح، انتشارات حقیقت، چاپ سوم، ۱۳۴۴.
(2). همان، مقدمه کتاب
